Рухани құндылықтар – бейбітшілік пен келісімнің кілті
Қазіргі қарқынды дамып келе жатқан әлемде рухани және діни құндылықтардың маңызы күн сайын артып келеді. Олар қоғамдағы өзара түсіністікке, конфессияаралық келісімге, әрбір жеке тұлғаның және тұтастай мемлекеттің дамуына ықпал етуге қабілетті.
Ең алдымен, «рухани құндылық» ұғымы нені білдіретінін түсіну керек. Көптеген тұжырымдар бар. Олардың барлығы бір мағына береді: рухани құндылықтар – бұл қоғамдағы адамның қолайлы және қолайсыз мінез-құлқын қалыптастыратын сенімдер, дәстүрлер, моральдық нормалар жүйесі. Басқаша айтқанда, бұлар – адамның өмірін басқаратын, оған нұсқаулық ретінде қызмет ететін және оған дұрыс шешім қабылдауға көмектесетін идеалдар.
Рухани құндылықтарды қоғам да, белгілі бір адам да өздері үшін бекіте алады. Қазақстандық қоғамда қандай құндылықтар жүйесі қалыптасты?
Сарапшылардың пікірінше, Қазақстан халқының негізгі рухани-адамгершілік бағдарларының бірі – үлкендерге деген құрмет, қонақжайлылық, өзара көмек. Ежелден қазақ халқында мұқтаждарға көмек қолын созу дәстүрі қалыптасқан. Біреу қиындыққа тап болғанда, оған бүкіл ауыл-аймақ көмектескен. «Асар» дәстүрі жиі қолданылатын.
Сондай-ақ халқымыз қонағын құшақ жая қарсы алған. Мысалы, әрбір жолаушы ауылдың кез келген үйіне түней алған, құдайы қонақ ретінде қабылданған. Ал аға буын өкілдеріне деген құрмет әрдайым маңызды және міндетті болған.
Жоғарыда аталған құндылықтар қазіргі заманғы талаптарды ескере отырып, бүгінгі күнге дейін қоғам үшін өзекті болып қала береді. Бүгінде олар қоғамдық тұрақтылық пен үйлесімді этносаралық және конфессияаралық қатынастарды сақтауға септеседі. Бұл көпұлтты елімізді одан әрі дамыту үшін аса маңызды.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өз сөзінде конфессияаралық келісім іргелі қағидат – «алуантүрліліктегі бірлік» негізінде еліміздің табысты дамуының маңызды факторларының бірі екенін атап өтті.
Сонымен қатар, мамандар бірнеше рет атап өткендей, көпмәдениеттілік жағдайындағы мәдениетаралық диалог қоғамдық тұрақтылық пен азаматтық бейбітшіліктің негізі рөлін атқарады. Осыған байланысты рухани және діни құндылықтарды дамыту арқылы конфессияаралық және этносаралық келісімді сақтау маңызды міндет болып саналады.
– Тарихтан белгілі болғандай, ежелгі қазақ жері бойынша барлық әлемдік діндер өткен, сондықтан да төзімсіздік бізге генетикалық тұрғыдан жат. Дәл осы рухани дәстүр – еліміздегі конфессияаралық келісімнің маңызды негіздерінің бірі, – деп атап өтті Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының төрағасы, бас мүфти Наурызбай қажы Тағанұлы.
Астана және Қазақстан митрополиті Александрдың айтуынша, Қазақстанның көпұлтты және көпконфессиялы халқының бірлігі егемен елді құрған іргетасқа және оның басты игілігіне, ата-бабалар өсиет еткен қазынаға айналды. Оның айтуынша, Ұлы дала – бейбітшілік пен тату көршіліктің, келісім мен бауырластықтың құтты мекені.
Қоғамда қалыптасатын құндылықтар, мәдени ерекшеліктер, дәстүрлер дінмен тығыз байланысты екенін ұмытпауымыз керек. Ал дін, өз кезегінде, адамдардың ішкі әлеміне тікелей әсер етеді, сондықтан өзіне мұқияттылықты талап етеді.
Кейбір қате діни нанымдар бұрмаланған діни идеялармен және құндылықтармен бірге қоғамның ыдырауына себепкер болуы мүмкін. Осыны назарға ала отырып, дәстүрлі дінді дұрыс түсіндіру және рухани құндылықтарды белсенді насихаттау қажет. Бұл мемлекет ішіндегі рухани тұрақтылық пен конфессияаралық келісімнің тұғырын нығайтады.
Ержан Кеңесұлы
(Мақала облыстық дін істері басқармасының тапсырысы бойынша әзірленді)
