Құрылыс заңнамасы: талаптарды бұзу қандай жауапкершілікке әкеледі?

Қазақстанда құрылыс салу мен жер пайдалану қатаң заңнамалық регламенттерге бағынады. Дегенмен, құрылыс нормаларының сақталмауы, заңсыз нысандардың көбеюі және бақылаудың әлсіреуі – еліміздің урбанистикалық дамуында өзекті мәселе. Сарапшылардың пікірінше, заңсыз салынған ғимараттар экологиялық қауіпсіздікке, қала құрылымына және тұрғындардың құқықтарына айтарлықтай кері әсер етеді.

Қазақстан Республикасының жер заңнамасына сәйкес, әрбір жер иесі немесе уақытша пайдаланушы өз учаскесін оның мақсатты пайдалану қағидалары мен функционалдық аймағына сай игеруі тиіс. Егер бұл талаптар бұзылса, жер телімін пайдалану құқығынан айырылу немесе әкімшілік жауапкершілікке тартылу қаупі бар.

Құрылыс жүргізудің міндетті кезеңдері

Құрылыс салу барысында меншік құқығының болуы жеткіліксіз – жерді игеру кезіндегі барлық нормалар сақталуы қажет. Нысанның қауіпсіздігі мен заңдылығын қамтамасыз ету үшін құрылыс бірнеше кезеңнен өтуі тиіс:

• Бастапқы рұқсат құжаттарын жинау (нысанның орналасуы, инженерлік желілерге қосылу мүмкіндігі және жер учаскесінің құқықтық мәртебесі туралы мәліметтер);
• Эскиздік жобаны әзірлеу және келісу (сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы заңнамалық нормаларға сәйкестігін анықтау);
• Жобалық-сметалық құжаттаманы дайындау және мемлекеттік сараптамадан өткізу;
• Құрылыс-монтаж жұмыстарының басталуы туралы мемлекеттік бақылау органдарына хабарлау;
• Құрылыстың аяқталуын тіркеу және нысанды пайдалануға қабылдау.

Алайда, егер тұрғын үй жеке меншік учаскеде орналасса және екі қабаттан аспаса, сондай-ақ шаруашылық мақсаттағы уақытша құрылыстар салынса, жобаны әзірлеу мен сараптамадан өткізу міндеттелмейді.

Заңсыз құрылыс: айыппұлдар мен сот шешімі негізінде бұзу қаупі

Құрылыс нормалары сақталмаған жағдайда әкімшілік жауапкершілік қарастырылған. ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне сәйкес, рұқсатсыз салынған нысандар үшін 15-тен 200 айлық есептік көрсеткішке (АЕК) дейін айыппұл салынуы мүмкін. Сонымен қатар, заңсыз салынған немесе рұқсат құжаттары жоқ ғимараттар сот шешімімен мәжбүрлі түрде бұзылуы ықтимал.

Сарапшылардың пікірінше, заңсыз құрылыс тек жергілікті ландшафт пен инфрақұрылымға нұқсан келтіріп қоймай, сейсмикалық қауіпсіздікке, санитарлық-гигиеналық жағдайларға да тікелей әсер етеді. Сонымен қатар, құқықтық талаптардың сақталмауы инженерлік желілер мен көлік қозғалысына жүктемені арттырып, урбанистикалық хаосқа әкелуі мүмкін.

Тұрғындар мен бизнес үшін құрылыс заңнамасын сақтау неге маңызды?

Құрылыс ережелерінің орындалуы – қала сәулеті мен тұрғындардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін негізгі фактор. Рұқсатсыз салынған ғимараттар коммуникация желілеріне түсетін жүктемені көбейтіп, инженерлік инфрақұрылымның дұрыс жұмыс істеуіне кедергі келтіреді. Сонымен қатар, заңсыз құрылыстар жер телімдерінің құнын төмендетіп, жылжымайтын мүлік нарығындағы тұрақсыздыққа әкелуі мүмкін.

Осыған байланысты сарапшылар мен құрылыс саласының мамандары құрылыс нормаларының сақталуын қатаң бақылауды, заңсыз нысандарды анықтау бойынша мониторингті күшейтуді және жауапкершілікті арттыруды ұсынады.

Ержан Әбіш