Кетпеніміз көктемгі егіске әзір ме?

Егін шаруашылығындағылар, диқандар үшін көктем маусымының әр күні маңызды. Биыл көктем ерте шықты.  Алты ай қыс жататын аймағымыздың шаруашылықтары кетпенін сайлап, көктемгі егіс қамында.

Облыстық ауыл шаруашылығы басқармасы мамандарының ақпараты бойынша  биыл өңіріміздегі жалпы егіс алқабы 618,1 мың гектарды құрамақ, бұл өткен жылғы деңгейден 10,8 мың гектарға артық.

Биылғы жылға арналған жоспарлы егіс алаңдарының құрылымы бойынша  алқаптардың басым бөлігіне майлы дақылдар мен дәнді-бұршақты дақылдар себілмек.

– дәнді және дәнді-бұршақты дақылдар 252,6 мың га, оның ішінде бидай 171,0 мың га;

– майлы дақылдар 224,5 мың га, оның ішінде күнбағыс 206,0 мың га;

– Жемшөп дақылдары 129,0 мың га;

– картоп 8,5 мың га;

– көкөністер мен бақша дақылдары 3,8 мың га егілгелі отыр.

Көктемгі егісті жүргізуге жауапты ауыл шаруашылығы басқармасының ұсынған мәліметтеріне сәйкес облыс шаруашылықтарында тракторлардың (8644 бірлік), егіс және топырақ өңдеу техникаларының (7116 бірлік) қажетті саны толық бар. Олардың дайындығы шамамен 90%-дан асады. Десек те, сол техникалардың тең жартысынан астамы тозған. Ал, ескі техникамен еңбек өнімділігі ешқашан артпайтыны белгілі. Бұл өз кезегінде өнімнің азаюына, өзіндік құнының артуына  әсер етіп келеді.

Егіншілікпен айналысатын шаруашылық иелерінің тозған техникаларын жаңалау үшін трактор, комбайн, соқаларды лизингке беру шарттары тиімді етіліп, жеңілдетіле түссе дегенді айтып жүргені қашан…

Аймақтағы “ҚазАгроҚаржы” АҚ филиалы арқылы шаруашылықтардың лизингке техника сатып алуына орай 11,5 млрд теңгенің қаржыландыру сомасы бекітілген.  Филиал жолдаған ақпараттар бойынша, 2025 жылы техникаларды лизингке сатып алуға өтінімдерді қабылдау ақпан айының соңында басталған, қазіргі уақытта берілген өтінімдерге өңдеу жүргізілуде.

Биыл біздің облысқа көктемгі дала жұмыстарына 15,7 мың тонна дизель отыны бөлініп отыр. Наурыз айына – 3,1 мың тонна, сәуір айына – 4,47 мың тонна, мамыр айына– 6,3 мың тонна, маусым айына– 1,815 мың тонна.

Шаруалар үшін жеңілдікпен берілетін жағар майдың бағасы (литріне) 254 теңгеден аспайды. Мұнай өңдеу зауыттарынан дизель отынын жеткізетін өңірлік операторлар алдын ала анықталған. Облысқа кестеге сай жеткізіліп отырады.

Алдағы көктемгі егісте  ауыл шаруашылығы тұқымына деген қажеттілік 73,2 мың тоннаны құрайды, оның ішінде 54,2 мың тонна дәнді дақылдар, 3,2 мың тонна майлы дақылдар, 0,8 мың тонна жемшөп дақылдары, 15 мың тонна картоп.

Ал,”ҚазАгрЭкс” АҚ ның тұқым сапасы туралы жолдап отырған ақпаратына сәйкес осы уақытқа дейін тексеруге барлығы 50,6 мың тонна тұқым түскен, оның 47,3 мың тоннасы немесе 95% кондициялық тұқым тексерілген. Тұқым сапасының жай-күйін дәлірек келтіре кетсек, 1-сынып – 29,3 мың тоннаны құрап отыр немесе 62%, 2-сынып 12,5 мың тонна немесе 26%, 3-сынып 5,5 мың тонна немесе 12%.

2025 жылға арналған минералды тыңайтқыштарды тиеп-жөнелтудің жоспарланған көлеміне сай минералды тыңайтқыштарды өндіруші отандық зауыттармен 25,0 мың тонна тыңайтқышты тиеп-жөнелтуге шарт жасалған, қазірдің өзінде аймақ шаруашылықтарына шамамен 15,0 мың тонна тыңайтқыш тиеп-жөнелтілген.

Облыстық бюджеттен көктемгі егіске шаруашылықтарға 4,1 млрд. теңге субсидия бөлу қарастырылып отыр, оның ішінде:

– тұқым шаруашылығын қолдауға – 1 млрд. 121 млн. теңге бөлінбек;

– Минералды тыңайтқыштардың құнын арзандатуға – 1 млрд. 651 млн. теңге;

– пестицидтердің құнын арзандатуға – 1 млрд. 301 млн. теңге;

– суармалы суды жеткізу бойынша қызметтердің құнын субсидиялауға – 16 млн. теңге.

Ақпан айында өндіруші зауыттарға алдын ала 606,8 млн.теңгенің субсидиялық қаржысы төленген, 2024 жылғы резервтік өтінімдер үшін – 290 млн. теңгеге тұқымдар, 262 млн. теңгеге гербицидтер резерві төленген.

“Кең дала 2″ бағдарламасы бойынша Аграрлық несие корпорациясы” АҚ-ның облыстық филиалы арқылы 2,9 млрд. теңге сомасына 50 ауыл шаруашылығы тауар өндірушілері қаржыландырылған, биыл барлығы – 4,5 млрд. теңгенің несиесін бөлу көзделініп отыр. Бөлінген қаржының 54% күнбағысты несиелеуге, 28% бидайды несиелеуге берілді.

Аталған бағдарлама бойынша қазіргі күні 946,5 млн. теңгенің сомасына 3 өтінім қаралуда және 39 млн. теңге сомасына 1 өтінім мақұлданған. Бір ауыл шаруашылығы тауар өндірушісінің 4 млн. теңгеден астам қаржыға ұсынған өтінімі бойынша құжаттар жинастырылуда.

Ауыл шаруашылығы несиелік корпорациясының филиалы 2025 жылға облыстағы шаруашылықтарға 12,6 млрд.теңге несие беруді жоспарлап отыр.

Облыстық ауыл шаруашылығы басқармасы басшысының орынбасары Диляра Жылқайдарова қолда бар ресурстар, мемлекеттік бағдарламалар аясында жүргізіліп жатқан қаржыландыру шаралары мен жеңілдіктер облыс фермерлеріне 2025 жылғы егіс науқанын уақтылы және сапалы өткізуге мүмкіндік беретінін айтады.

«Көктемнің әр күні-жылға азық» деген, аймақ диқандары егістің қамына дайындалып жатса, төрт түлік өсіріп отырған шаруашылықтар малдың жем-шөп қорын қамтамасыз етудің қаракеттерін жасауда. 2025 жылғы 1 қаңтарға шаруашылықтардың барлық санаттарында  ірі қара  361,84 мың басты, ұсақ мал – 551,63 мың басты, жылқы – 224,74 мың басты, шошқа – 25,28 мың басты, түйе – 285 басты құраған.

Ақпан айының соңындағы мәліметтер жемшөптің қалдығы мал қыстатуды сәтті аяқтауға жеткілікті екенін көрсетіп отыр:

Бүгінгі күні пішен – 1149,0 мың тонна немесе дайындалған жемнің жалпы көлемінің 73% ;

– пішендеме – 96,21 мың тонна немесе 57,1%;

– сүрлем – 118,89 мың тонна немесе 60,94%;

– сабан – 55,68 мың тонна немесе 63,06%;

– құнарландырылған жем – 102,07 мың тонна немесе 72,4% құрап отыр.

Облыстың 1197 ауыл шаруашылығы құрылымдары шалғайдағы жайылымдық мал шаруашылығымен айналысады. Шалғындарда ұсталатын мал басының 108,7 мыңы ірі қара малы, 152,9 мыңы ұсақ мал.

Мал жыл бойы жайылатын жайылымдық мал шаруашылығы негізінен Тарбағатай, Зайсан, Күршім аудандарында, Марқакөл ауданында дамыған.

Аудан әкімдерінің деректері бойынша тебінде 182,4 мың бас жылқы (жалпы мал басының 81%) бар.

– Жалпы, өңірімізде мал қыстату науқаны ойдағыдай өтіп жатыр, жемшөп тапшылығы болған жоқ, қожалықтар қыстан қысылмай шықты. Қыс жайлы болды. Шаруашылықтардың барлық санаттарында малдың мәжбүрлі сою жағдайлары, жем-шөпке бағаның өсуі тіркелген жоқ, – дейді ауыл шаруашылығы басқармасы басшысының орынбасары Диляра Жылқайдарова.

2025 жылдың қаңтар айындағы ШҚО ветеринария басқармасының деректері бойынша берілген ветеринариялық анықтамаларға сәйкес облыстан тыс жерлерге  – 1658 бас (2024 жылғыдан 1239 басқа аз) ірі қара, 2216 бас (216 басқа көп) ұсақ мал, 2928 бас (482 басқа аз) жылқы, шошқа – 68 бас шошқа әкетілген. Сонымен қатар, облыстан тысқары аймақтарға 14,381 тонна (2024 жылы – 13,05 тонна) сиыр еті, қой еті – 0,13 тонна (0,125 тонна), жылқы еті – 5,415 тонна (3,09 тонна), балық – 0,5 тонна (213,198 тонна) шығарылған.

Жанаргүл Көкенайқызы