Баспана алу үшін шәкіртақысын жинап жүр

Біздің бүгінгі кейіпкеріміздің есімі – Айтолқын.  Өмірге шексіз ғашық қайсар жан. С.Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан университетінің студенті, Абай атындағы стипендияның иегері.  Арбаға таңылғаны болмаса, өзі де айдай  сұлу  бойжеткен.  Иә, ол басына түскен қиындықтың көшпелі бұлттай уақытша екенін жақсы біледі. Ертең-ақ аяғынан тұратынына да сенімі мол. Сол үшін күресіп те келеді. Осы мақаланы жазудағы мақсатымыз да –   Айтолқынның өмір үшін, арман үшін күресі өзі секілді қиналған жандарға демеу болса деген ой. Сол үшін де қолымызға қалам алдық.

Аяқ астынан жабысқан ауру

– Бәрі де аяқ астынан болды. Бәрі қалай басталғанын тіпті өзіміз де ұқпай қалдық.  Аурудың нақты неден болғанын дәрігерлер де анықтай алмады, –  деп бастады әңгімесін Айтолқын.

– Ол кезде Өскемендегі №45 мектепте оқып жүргенмін.  Қол-аяғым аман, сап-саумын. Мектепке де өзім барып, өзім келемін. Бірақ  бойым сорайып  тез өсіп кетті де, салмақ қоса алмай қалдым. Ол кезде мен әлі 13 жасқа да тола қоймағанмын.   Бойым 1,62 см болса, салмағым небары 34 кг.  Дәрігерге қаралдым.  Тапсыр деген анализдерінің барлығын тапсырдым, бәрі жақсы. Басымды да МРТ-ға төрт рет түсірдік. Оның да нәтижесі жақсы. Ішкі ағзалардың да қызметі дұрыс. 45 күн бойы Өскемендегі Ана мен бала орталығының неврология бөлімінде  жатып, ем алдым.  Ол жерде маған 3-4 диагнозды бірақ  қойғанымен, жанына сұрақ белгісін қойып қойды. Ақыры «Біз сенің диагнозыңды таба алар емеспіз, Нұр-Сұлтанға не Алматыға барып анықта» деді. Сөйтіп, Алматыға бардым, бірақ алматылық дәрігерлер де нақты диагноз қоя алмады. Бірақ сол кездің өзінде салмағымның аз болғанына қарамастан,  жүгіріп жүрдім. Баспалдақпен өзім көтеріліп, өзім түсетінмін. Ойнауға да шығып кетемін.  Дәрігерлер де менің салмақ қосуым үшін неше түрлі ем тағайындады, витаминдер берді. Мен қабылдаған сондай дәрілердің бірі –   «октагам» деген препарат.  Ол негізінен  бұлшық етке арналған препарат көрінеді. Оны 10 күн қабылдадым. Ауруханадан шыққаннан кейін де осы дәріні тағайындайды. Өзі тым қымбат. Денсаулық сақтау  басқармасы арқылы министрлікке хат жазып жүріп квота арқылы 50 мл дәрінің алты флаконын  алдырттық.  Ана мен бала орталығында осы препаратты тағы да қабылдадым. Бірақ сол дәріні қабылдағаннан кейін менің жағдайым күрт нашарлай бастады, –  дейді Айтолқын әңгімесін жалғастырып.

Қыркүйек те келді. Сабақ басталды. Айтолқын тоғызыншы сыныпқа өз аяғымен барып-келіп, оқып жүреді.

– Қараша айы ғой деймін… Таңертең сабаққа барайын деп ақ көйлегімді киіп жатқанмын. Басым айналып кетті де, мұрнымнан қан тоқтамай ақты. Жедел жәрдем шақырдық. Олар қанды тоқтатады да кетіп қалады. Үш-төрт  рет шақырдық.  Тек соңғысында ғана жедел жәрдем облыстық ауруханаға алып барды… Сөйтсем, жүрегім сыр беріпті, –  дейді Айтолқын.

Осы арада әңгімеге Айтолқынның әжесі Лайкен Солтабаева араласты.

– Бәрін осы «октагам» препаратынан көремін. Баланың алатын дозасы бөлек болуы керек. Бұл балаға «октагамның» жоғары дозасын берген.  Күшті дәріні жас ағза көтере алмады деп ойлаймын. Ол кезде 13 жасқа толмаған кезі ғой. Бұған 50 мл дозалық дәріні емес, мүмкін  20 мл дозалық дәріні тағайындау керек пе еді?  Бала соны көтере алмады. Күші кетіп, мүлдем әлсіреп қалды. Тіпті «октагамнан» кейін инсульт алып қалды, –  дейді әжесі.

Осыдан кейін Айтолқынның  есінен танып қалуы жиілеп кетеді.  Кластастары есінен танып жатқан жерінен сыныпқа  талай көтеріп алып келіпті. Басы айналып, аяқтан күш кетіп, тіпті жүріп-тұруы күш болады.

– Ол кезде әжем екеуіміз Өскемен теміржол вокзалы маңында пәтер жалдап тұрып жатқанбыз. Буровадағы аурухана дәрігерлері маған мүгедектікті рәсімдеу  қажет екенін айтты. Ол үшін үйде отырып оқу керек екен. Содан не керек, ем алу үшін ақша да,  мүгедектікті рәсімдеу де  қажет болды да, келістім. Әйтпесе сені группаға шығармаймыз деген секілді әңгімелер айтты. Сөйтіп,  тоғызыншы сыныптың екінші тоқсанынан бастап үйде отырып оқыдым. Шынымды айтсам, бұл маған өте ауыр психологиялық соққы болды. Төрт қабырғаға қамалып қалдым. Қатты қиналдым. Қазір  дәрігерлердің бір қателігі сол ма деп ойлаймын. Онда қазіргідей инклюзивті білім беру деген секілді бағдарламалар енді ғана шығып жатқан кез болатын.  Бәлкім сол кезде мектепке барып оқып жүрген болсам, бұлай отырып та қалмас едім. Бір жағынан менде психологиялық травма болды, –  дейді Айтолқын Болатқызы.

Аппарат бар, маман жоқ

Дәрігерлердің үнемі қарауында болғанымен, қабылдаған емі еш нәтиже бере қоймайды. Тіпті Алтай ауданы, Грехов кентіндегі реабилитациялық орталықта екі жыл қатарынан ем қабылдайды.

– Шынымды айтсам,  мықты орталық емес екен. Ұнамады. Ол жерде мықты реабилитолог маман болмады. Екі жыл қатарынан үш айдан емделдім. Желтоқсанда барып, наурызда қайтатынмын.  Орталықта қымбат аппараттар болғанымен, соның тілін білетін маман жоқ.   Тренажар залы  болғанымен, саған жол сілтейтін инструктор жоқ. Орталықтағы екі адам қаншама адамға қызмет көрсетіп үлгермейді. Кезек. Ол орталыққа барғанымнан да ешқандай нәтиже болмады. Мен тек уақыт жоғалтып алдым. Уақыт жоғалтып алғанымды кейін бір-ақ білдім ғой, –  дейді Айтолқын өкініп.

Денсаулығымды жөндеймін деп жүргенінде мектеп бітіргеніне де екі жыл өте шығыпты. Айтолқын бір сәт өзінің болашағын да ойлай бастайды. Бұл ойын жалғыз жанашыры –  әжесіне айтады. 2019 жылы Айтолқын С.Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан университетінің қазақ тілі мен әдебиеті факультетіне ақылы бөлімге жоғары балл жинап оқуға түседі. Ақылы бөлімге түскенімен төрт айдың ғана ақшасын төлеп, қаңтардан бастап грантқа ауысады. Барлығы  университет ректоры Мұхтар Әділбекұлының қолдауының арқасы. Кейін Айтолқын Абай атындағы стипендияның иегері атанады.

– Не нәрсе адамның өзіне байланысты ғой. Оқуымның барлығы бес, жоғары стипендия аламын.  Алдағы жылы Президент стипендиясының иегері болғым келеді. Ары қарай магистратураға тапсырып көрсем деймін, –  дейді Айтолқын.  Айтолқынның ақындығы да бар. 2019 жылы «Сен жанбасаң лапылдап…» атты жастар шығармашылығына арналған кітапқа өлеңдері де шығыпты. Аяқ алысы тәп-тәуір. Болашағынан үлкен үміт күттіреді.

– Айтолқынның бір жас екі айында аяғы мен тілі қатар шықты. Баламен көбірек сөйлесеміз ғой, бір жағынан соныкі ма деп те ойлаймын. Екі жасында үлкен кісілер секілді толық сөйледі. Жұртты тоқтатып тұрып сөйлесетін, әңгіме айтатын. Ал 4-5 жасында ойнап жүріп ұйқастырып өлең шығаратын.  Қазір сол кезде Айтолқыныма тіл мен көз тиді ме екен деп те ойлап қоямын, – дейді әжесі Лайкен Солтабаева.

Еекі-ақ арманы бар

Қазір Айтолқынның екі-ақ арманы бар. Бірі – баспаналы болу, екіншісі – оқуын бітіру.

– Ашығын айтсам, шәкіртақы алғалы бері стипендиямды мүлдем ұстаған жоқпын. Оның бәрін шешіп алып, «Халық банкінен» депозит аштым да соған салып отырмын. Бір бөлмелі болса да, үй алғым келеді. Қазір 2 миллионнан астам қаражат жинадым, –  дейді Айтолқын.

Екінші топтағы мүгедек ретінде үй кезегіне тіркелгенімен, жеті жылдың ішінде кезегі жарытып жылжымаған. Бұл  кезекпен  таяу уақытта баспанаға қолы да жетпейтін секілді.  Айтолқын үйдің кезегінде әлі 1339-шы болып тұр…  Сұраса,  «Қалада үй салынбай жатыр, сондықтан да үй кезегі жылжымай жатыр» деген жауап алыпты. Сөйтіп, «Отбасы банкінің» «Шаңырақ» бағдарламасы бойынша депозит ашып, алғашқы жарнасын төлегенімен, ол бағдарламаның да Айтолқынға түсініксіз тұстары көп болып тұр.

– «Шаңырақ» бағдарламасына қатысу үшін менің табысым болуы керек екен.  Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламаларды үйлестіру басқармасындағылар «сенің  табысың бар» дейді, өйткені ондағылар менің шәкіртақым мен жәрдемақымды табыс деп санаса, банк оны табыс деп есептемейді.  Сөйтіп, әжем екеуіміздің басымыз қатып отырған жайымыз бар. Университетті тәмамдаған соң, әжем екеуіміз қайда барамыз, әзірге белгісіз. Бір бөлмелі болса да басымызда баспанамыз болса деп армандаймын, –  дейді ол.

Айтолқынның достары да көп. Қиналған кезінде қол ұшын созған, құлағанда сүйеген құрбыларына ол дән риза. Сондай тілегі ізгі, ниеті адал достарының бірі – Динара Үмітжанова. Айтолқынның жағдайын білген ол инстаграмм әлеуметтік желісі арқылы жас қыздың еміне қаржы жинауға қол ұшын созыпты. Бір тәулік ішінде бір миллион теңгеден астам қаражат жиналған екен. Қазіргі таңда Айтолқын доктор Бубновскийдің оңалту орталығында ем қабылдап жүр. Әрине, бұл орталықта ем қабылдау қымбаттау. Мысалы, Айтолқын алты айға тек зал үшін 92 мың төлесе, ай сайын 12 күн жаттықтырғаны үшін тренерге 28 мың теңге жеке төлейді екен.

Қазір орнынан тұруды үйретіп жатқан көрінеді. Айтуынша, мұндағы мамандар да уақытыңды өткізіп алғансың, бұлшық еттерің жоғалып кеткен дегенді айтады екен.

– Қазір салмағым 40 келіден асты, –  деп жымиып қойды ол бір кезде.

Жанарында үміт оты жанғандай. Менің де көңіл-күйім көтеріліп қалғандай болды.

– Білесіз бе, біздің қоғам мүгедек жандарға әлі жылы қабақ таныта қоймайды. Кейде көшедегі адамдар арбадағы адамға шоши қарайды. Кейде дәрігерлерге ренжимін. Менің ауруымның тарихына бала кезден мүгедек деп жазып тастаған екен. Бұл бір жағынан мені мүгедектікке шығару үшін қажет болса, бір жағынан өз қателіктерін жасырғысы келген сияқты. Ал мен бала күнімнен ауру емеспін. Бала күнімде менің аяқ-қолым сау болды ғой. Бұл тұқым қуалайтын ауру емес, жүре келе пайда болған дерт. Осыны мен өзіміздің дәрігерлерге айтып түсіндіре алмай қойдым, –  дейді Айтолқын ағынан жарылып.

Бір кезде Айтолқынның әжесі алдыма альбомдарды әкеліп қойды. Әр бетін парақтап, қарап отырмын… Альбомның әр бетін ашқан сайын кішкентай ғана бақытты Айтолқын  алдымнан шығады… Қол-аяғы сау, жүзінде күлкі. Бақытты бүлдіршін сол кезде осындай қиын күндерге тап боламын деп ойлады дейсіз бе? Жоқ. Бұл – өмір. Бұл қиындық, бәлкім, өмірдің  сынағы болар… Сүйсіндім, Айтолқын өмірдің асау толқынына қарсы жүзіп келеді… Оның қайсар мінезі талай қазақ баласына үлгі екені де сөзсіз.

Мейрамтай Иманғали