Жұмысқа жүз шақырым жол жүріп келеді

Алқара аспанды жаңғырықтырып кезекті бір пойыз өтті. Соңына тіркеген составтарын ышқына сүйреген дүлей күштің иесі тарс-тұрс еткен тағанымен шойын жолдың жонына «шоқ басып», сағымға бөккен сары даланы бетке ала зулап барады. Жарты ғасырдан асса да, осы бір көрініс әлі күнге еш өзгерген жоқ. Тек мұны көзімен көріп есейген кешегі бұрымды қыз бүгінде елуді еңсерген құрметті теміржолшыға айналған…
Гүлжан Ақшалова – отыз жылдан артық ғұмырын теміржол қызметіне арнаған өз ісінің нағыз маманы. Қаршадайынан теміржолшы болсам деген арманмен қанаттанып өскен Гүлжанға ту алыстан «ойбайлап» келе жататын отарбаның орасан үні, жердің төсін дүркін-дүркін дүрсілдетіп тұратын составтардың тегеурінді тепкісі, тіпті, кезекті пойыз өте шыққанда шұбатылып қалатын қою қара түтін де тым ыстық, тым жақын. «Диірменде туған тышқан дүрсілден қорықпайды» демекші, көзін ашқалы көргені, есін білгелі естігені теміржолмен байланысты болса, оның еш ойланбастан еңбегі ауыр мамандықты таңдауы таңырқайтын жәйт емес. Өйткені, теміржолшылық – бұл әулеттің атадан балаға мирас болып жалғасқан игі дәстүрі. Біздің кейіпкеріміздің әкесі мен анасы да, атасы, ағалары – бәрі осы салада ұзақ жылдар табан аудармай еңбек қылған жандар. Ең бірінші бұл әулетте Гүлжанның атасы марқұм Жұмағали Қазиев ақсақал XX ғасырдың орта шенінде қаны жерге тамбай тұрған қажетті мамандықты игеруге бел буып, Шемонайха дистанциясына жол қараушылыққа жұмысқа тұрады. Және аттай қалаған мамандығының болашағына зор сеніммен қарайды. Бір жағынан, өткен ғасырдағы аласапыран оқиғалар, ауыр жылдар сол тұста өмір сүрген адамдарды теміржол бойына еріксіз топтастырғаны тарихтан белгілі. Қиын-қыстау заманда аштан қырылып қалмауды ойлаған жандардың бірсыпырасы шойын жолды жағалап жандарын бақты. Кейіннен бұл мамандықтың шылбырын Жұмағали ақсақалдың ұлы Шектібай ұстаған. Енді бүгін ертеден үзілмей келе жатқан дәстүрдің мұрагері Гүлжан Ақшалова.
– Менің туған-туыстарымның, таныстарымның барлығы – осы салада істеген адамдар, әлі де істеп жүр. Сол себепті теміржол мамандығын меңгеру – менің бала кездегі арманым. Соған қолым жеткеніне тәубе деймін. Таңдаған қызметімнің ыстық-суығына қатар төзіп келе жатқаныма, мінеки, отыз жылдан асты. Мен өзімнің жұмысымды мақтан етемін, – дейді бізбен әңгімесінде Гүлжан.

Басқа мамандық туралы ойына да алмаған

Кейіпкеріміздің айтуына қарағанда, теміржолшы отбасында туып, өскендіктен мамандық таңдау мәселесіне келгенде ешқандай сұрақ туындамаған. Мектепті бітіре сала бірден Алматы теміржол көлігі инженерлері институтына құжат тапсырып, оқуға түскен. Жоғары оқу орнын 1983 жылы тәмамдаған ол сол кездегі еліміздің астанасы Алматыдан жолшы-инженер деген мамандықты арқалап, туған жеріне оралады. Жалындаған жастықтың жұмысқа деген ынта-ықыласы, күш-жігері қолында дипломы бар оқыған жасты қолды-аяққа тұрғызсын ба, қайнаған еңбектің қазанына дереу күмп еткізді. Бастапқыда Гүлжан Шемонайха теміржол дистанциясының техникалық бөлімінде жол шеберінің көмекшісі қызметін атқарса, көп ұзамай тиянықты еңбегінің арқасында техник дәрежесіне көтеріледі. Ол кезде шағын ғана техникалық бөлімде екі-ақ адам істеген. Оның біреуі – бөлім басшысы да, екіншісі – Гүлжанның ұстазы болған Лидия Фетисова.
Оқуын енді ғана бітіріп келген, әлі оң-солын дұрыс тани қоймаған жас маманды еңбекке баулу міндетін алған Лидия Фетисова – шәкіртінің айтуынша, өз ісін жетік білетін білікті маман, ақылшы ұстаз. Ол бірінші күннен бастап қарамағына келген Гүлжанды ұқыптылыққа, қатаң тәртіпке, жоғары жауапкершілікке үйреткен. Жұмыс орнындағы тәртіпті бұлжытпай сақтау, кез келген тапсырмаға тиянақты қарап, дер шағында тындыру – кейіпкеріміздің түйсігіне мықтап түйіп, отыз жылдан бері қалт жібермей орындап келе жатқан қағидасы.
– Тәлімгерім маған инженерлік жұмыстың қыр-сырын үйретті. Қарапайым есептерді жазудан, акт толтырудан бастап, жөндеу жұмыстарын жоспарлау, қажетті материалдарды есептеу, аса жауапты саналатын көктемгі және күзгі қарауды жүргізу сияқты толып жатқан шаруаларды тиянақты атқаруға үйретті, – деп есіне алады отандық теміржол саласының тарих беттерінде таңбаланған еңбек жолын Гүлжан Ақшалова.
Иә, жолды көктемгі және күзгі маусымдарда қараудың маңызы жоғары теміржолда. Бұл кезеңдерде инженерлер бірнеше комиссияға бөлініп алып, бүкіл теміржол желісінің өздеріне бекітілген учаскесін көзбен шолып, жағдайын қарайды. Нәтижесінде рельстердің немесе оның астына төселген қырлы қарағай бөренелердің (шпалдар), сондай-ақ, басқа да жол құрылысы бөліктерінің ақаулары анықталып, ағымдағы жөндеу жұмыстарын тағайындау үшін акт толтырылады. Осы актінің негізінде ақауы бар теміржол бөлігіне болашақта ағымдағы, орташа немесе күрделі жөндеу жұмыстарының бірін жүргізу туралы жобалық-сметалық құжаттама әзірленеді. Құжаттамада қажетті құрылыс материалдары мен техникалар толық көрсетіледі.
Теміржол саласында ұзақ жыл қызмет еткен кейіпкеріміздің еңбегі ескеріліп, тәжірибелі маман Шемонайха жол дистанциясының техникалық бөлімін басқаруға тағайындалады. Бұл қызметке келгенде ол басшылық міндетін өз деңгейінде атқара жүріп, қарамағындағы адамдармен бірдей еңбектенеді, қол қусырып қарап отыру деген, оның табиғатында жоқ қасиет. Осындай еңбексүйгіштік қасиеті Гүлжанның қызметтестері арасында абыройын өсіріп, шәкірттерінің алдында сый-құрметін арттырды. Шәкірт демекші, отыз жылдан астам уақыт бір салада тапжылмай қызмет еткен оның алдынан бірнеше ондаған жас мамандар өтті. Солардың қатарында қазіргі күні Жаңа Семей жол дистанциясының техникалық бөлімін басқаратын Ғафур Рахымбаев, Алматыда теміржол инженер болып жұмыс істейтін Лаура Каманова, Өскемендегі Защита жол дистанциясында инженер-технолог қызметін атқарып жүрген Сағыныш Наурызбаева және басқалары еңбек жолдарын алғаш бастаған шақтарында Гүлжаннан тәлім алып, осы мамандықтың қыр-сырын үйренген.

Жұмысқа жүз шақырым жол жүріп келеді

2000 жылдардың басында Шемонайха жол дистанциясын Защитамен біріктірді. Нәтижесінде Гүлжан басшылық еткен техникалық бөлім қысқарып, оның қызметі облыс орталығына ауыстырылды. Содан бүгінгі күнге дейін ол – Защита жол дистанциясында жетекші инженер. Жүз шақырымнан асатын екі қаланың арасында барып-келіп істеп жүр. Аптаның бес күнінде Өскеменде болып, сенбі, жексенбіде Шемонайхаға отбасына келіп тұрады. Айтпақшы, оның құдай қосқан қосағы да – Шемонайха жол дистанциясының теміржолшысы. Қазір сол жерде еңбек етеді. Тәрбиелеп отырған ұл мен қызы бар.
Қазір Защита жол дистанциясының техникалық бөлімінде бес маман істейді. Олар: бөлім басшысы, жетекші инженер, инженер-технолог, инженер-метролог және техник. Бұлардың әрқайсысына жүктелген өз міндеттері бар. Кадрлардың барлығы – өз ісін бес саусақтай білетін нағыз мамандар. Басқаша болуы мүмкін де емес. Өйткені, өткен заманның талап-міндеттерін бүгінгімен салыстыруға мүлдем келмейді. Қазір мұнда бәрі түбірімен өзгерген. Тәуелсіз елдің теміржол саласы жылдан-жылға дамып, өркендеу үстінде. Жыл өткен сайын жаңа технологиялар қолданысқа енгізіліп, автоматтандырылған жүйелер адамның еңбегін жеңілдете түскен. Бірақ бұл өз кезегінде білім мен біліктілікті қатар талап етеді. Сондықтан Гүлжан мен оның әріптестері үшін кәсібінің қыр-сырын жетік меңгерген білікті маман болу – уақыт талабы.
– Бұл күнде қаншама адамға жұмыс беріп отырған ұлттық компаниямыз уақыт өткен сайын өзгеріп, жаңалықтармен толысуда. Осыдан отыз жыл бұрын алғаш жұмысқа келгенде барлығын қолмен жазып отырушы едік. Енді қазір техникалық бөлімдегілердің бәрінің алдында бір-бір компьютер бар. Бұл бізге шойын жолдың жөндеу жұмыстарын сапалы атқаруға қажетті есеп-қисаптарды дәл есептеуге көмектеседі. Біздер әр жыл сайын жаңа заманға лайықты күрделі технологияларды меңгерудеміз. Мұндай технологиялар өзінің артықшылықтарымен қатар жоғары жауапкершілікті талап ететінін ұмытпауымыз керек. Жоғары кәсіби шеберлік, терең білім, ұдайы еңбектену – қазіргі кез келген теміржолшының басшылыққа алатын негізгі мақсаты, – деп сөзін түйіндеген Гүлжан Ақшалова уақыт өтіп, заманауи технологиялар қарқынды дамып кетсе де, адам еңбегі басты орында қала беретінін баса айтты.
Бұл пікірмен біз де келісеміз. Рас, қоғам өзгерсе де, еңбек адамына деген баяғыдан келе жатқан құрмет арта түспесе, кеміген емес. Елбасының өзі бүгінде еңбек адамының мәртебесін көтеруге терең мән беріп отыр.

Серік Әбілхан