Уақыт белдеуін өзгертудің тиімді тұстары көп

Ғалымдардың уақытты есептеу тәртібі бойынша жұмыс тобы UTC +5 бірыңғай уақыт белдеуіне көшуді түсіндіру үшін азаматтық белсенділермен, медицина қызметкерлерімен, Шығыс Қазақстан облысының қоғамдық кеңестері және бірлестіктерінің төрағаларымен, сондай-ақ мәслихат депутаттарымен, ҚХА өкілдерімен кездесті.

Делегация құрамына уақытты есептеу тәртібі бойынша ведомствоаралық жұмыс тобының мүшесі Болат Нұрхожаев, Ұлттық ғылым академиясының корреспондент-мүшесі, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ биофизика және биомедицина кафедрасының меңгерушісі және профессоры Сұлтан Тілеуханов, В.Фесенков атындағы астрофизика институтының өкілі, «Жұлдыздар мен тұмандықтар физикасы» зертханасының меңгерушісі Любовь Шестакова, ҚР СИМ Техникалық реттеу және метрология комитеті төрағасының орынбасары Бауыржан Қасымов кірді, деп хабарлайды Didar ақпарат тілшісі.

Кездесу сындарлы диалог форматында өткізіліп, қоғам белсенділері өз сұрақтарына толық жауап алды.

Облыстық мәслихаттың төрағасы Денис Рыпаковтың айтуынша, жергілікті тұрғындар арасында бірыңғай сағат белдеуіне көшуді белсенді талқылау Ашық НҚА порталында жоба жарияланғаннан кейін басталды.

–  Талқылау үшін нормативтік-құқықтық акт жарияланғаннан кейін: «бізге не үшін керек, біз бұрыннан осы уақытта өмір сүріп жатырмыз және осылай болу керек сияқты» дегендей бізде көптеген қарама-қайшы пікірлер болды. Бір сағат бұрын тұру керек, жарық күн ертерек басталады деген көптеген жағымсыз пікірлер болды. Бірақ бұл жерде біздің балалар бір сағат бұрын ұйықтап, олардың ұйқысы қанатынын ескеру маңызды. Бүгін біз дәрігерлерден, хронобиология бойынша сарапшылардан, географтардан түсініктеме алдық. Бізге бірыңғай уақыт белдеуі не үшін қажет екендігі туралы көптеген қызықты ғылыми фактілер келтірілді. Біз бұл фактілер туралы бұрын-соңды естімеген едік, олар біздің көпшілігімізді, қоғам қайраткерлерін, ақсақалдарды да сендірді, –  деді депутат Денис Рыпаков.

Шығыс Қазақстан көпсалалы онкология және хирургия орталығы бас дәрігерінің орынбасары Анна Кухарева UTC+5 бірыңғай уақыт белдеуіне көшудің пайдасы туралы айтты.

–  Қазақстанда бірыңғай уақыт белдеуін орнатудың сөзсіз пайдасын атап өткім келеді, өйткені біздің пациенттер үшін табиғи және биологиялық белдеулерді синхрондау басты рөл атқарады. Алдын алу саласында физиологиялық ұйқының ұзақтығын қалыпқа келтіру мәселесі көтеріледі. Дұрыс ұйқы адамның иммунитетіне әсер етеді. Иммунитеті жақсы қазақстандықтар созылмалы ауруларға бейім емес. Бұл алдын алу мәселелері туралы. Неліктен бұл онкологиялық науқастарды емдеу мәселелерінде маңызды? Өйткені біз үшін ең бастысы – емдеуді ұстану. Бізде бірыңғай сағат белдеуі енгізілген кезде қабылдау бойынша ұсыныстары бар пациенттерімізге тағайындайтын дәрілік препараттар биологиялық уақыт белдеулеріне сәйкес, яғни тиімдірек қолданылады. Сол сияқты, логистика мәселесі бойынша – бірыңғай уақыт белдеуі басқа салаларда ем алатын пациенттеріміз үшін логистиканы жеңілдетеді. Біз үшін бұл өте маңызды шешім болмақ, –  деп атап өтті онколог Анна Кухарева.

Бірыңғай уақыт белдеуіне көшу туралы өз пікірін жергілікті ақсақал, облыстық ардагерлер кеңесінің төрағасы Айтқазы Шерубаев түбегейлі өзгертті.

–  Бүгінгі іс-шарадан түсінгенім, біздің қоғамдық бірлестікте уақыт белдеуін ауыстыру туралы әртүрлі пікірлер болды, бірақ мен біздің билік пен ғалымдардың біздің болашағымыз туралы, ең алдымен болашақ ұрпағымыздың – балалар мен немерелеріміздің денсаулығы туралы ойлайтынын түсіндім. Бұл – бірінші. Екіншіден, мен ел экономикасына да пайдасы бар екенін ұқтым. Сондықтан біз бұл жобаны бірге қолдауымыз керек. Біз аталмыш ұсынысты қолдаймыз, –  деп атап өтті Айтқазы Шерубаев.

«ШҚО Азаматтық альянсы» ЗТБ өкілі Аяужан Әшімова өз кезегінде UTC+5 бірыңғай уақыт белдеуіне көшу қажеттілігі туралы халық арасында түсініктеме беруге дайын екендігін білдірді.

–  Біз алдымен уақыт белдеуі туралы әлеуметтік желілерден білдік. Бүгін бізге ғалымдар келді. Біз үшін арнайы түсіндіру іс-шарасын өткізгендеріңізге алғыс білдіреміз. «ШҚО Азаматтық альянсының» төрағасы ретінде маған түрлі сұрақтар келіп түсті, түсініспеушіліктер де болды. Мысалы, кәсіпкерлер ғалымдардың ұсынысын қолдап, бірыңғай уақыт белдеуіне көшудің экономикалық тиімді екенін түсінсе, кейбір тұрғындар ауысудың мағынасын түсінбеген болатын. Халық арасындағы түсіндіру әңгімелері үшін бізге ғылыми негізделген ақпарат алу маңызды болды, бүгін біз оны алдық және азаматтар арасында өз тарапымыздан түсіндіру жүргізуге дайынбыз, –  деді Аяужан Әшімова.

Кездесу қорытындысы бойынша облыстың қоғамдық бірлестіктері өкілдері ғалымдардың Қазақстандағы UTC+5 бірыңғай уақыт белдеуіне көшу қажеттілігі туралы дәлелдері мен зерттеулерін бірауыздан қолдады.

Ғалымдардың уақытты есептеу тәртібі бойынша жұмыс тобы көшпелі түсіндіру іс-шараларын Алтай ауданында жалғастырды. Сарапшы мамандар жергілікті тұрғындармен кездесіп, сағат белдеуін ауыстырудың пайдасын ғылыми тұрғыдан түсіндірді.

– Шығысқа келудегі басты мақсатымыз өңірдегі азаматтарға уақыт белдеуін өзгертудің пайдасын түсіндіру. Кездесулер барысында денсаулыққа, экономикаға байланысты көп сұрақ туындады. Әрине, барлығы орынды. Барлық сұрақтарға ғылыми тұрғыдан жауап бердік. Түсіндіру жұмыстарын ары қарай да жалғастырамыз, –  деді Сауда және интеграция министрлігі Техникалық реттеу және метрология комитеті төрағасының орынбасары Бауыржан Қасымов.

Сарапшылардың пікірінше ел тұрғындарының көпшілігі уақытты өзгерту тек оң әсерін беретінін әлі толық түсінбеген.

– Уақытты бір сағатқа кері жылжыту арқылы біз балалардың таң алдындағы тез ұйқы фазасын қалыпқа келтіреміз. Бұл мидағы ақпараттың өңделіп, креативті ойлар туып, есте сақтау қабілеті артатын уақыт. Мысалы, Өскемендегі балалар таңғы сағат 8-де мектепке барса, шын мәнінде олар 7-де сабақта отыр деген сөз. Мектептегі алғашқы сабақта оқушылардың шаршаңқы отыратыны да сондықтан. Шығыс Қазақстандағы күннің шығуы мен бату уақыттарын талдап көрдік. Қазір адамдар кеш ұйықтап, белгіленген уақыттан бұрын тұрады. Ал бұл ағзаға зиянды және еңбек тиімділігіне кері әсер етеді, –  дейді қолданбалы хронобиология маманы Болат Нұрқожаев.

Кездесу барысында айтылған ғылыми дәлелдерден кейін Алтай қаласының тұрғындарының да пікірі өзгерген.

– Сағаттық белдеулер туралы кездесуден өзіміз білмеген мәліметтерді алдық. Адам денесіндегі биологиялық сағаттың қаншалықты маңызды екенін енді біліп жатырмын. Өз басым уақыт белдеуін ауыстыруды қолдаймын, – деді қала тұрғыны Гүлжазия Рамазанова.