Тұңғыш әскери ұшқыш тұғырға қонды
Қазақ – сөз бастаса шешен, ел бастаса көсем, іске салса шебер бола білген халық. Ал алғырлығы мен қырағылығы бағзы заманнан аңызға айналып үлгерген жұрт. Оның дәлелі – қазақтан шыққан билер мен бектердің, батырлар мен ақындардың, шеберлер мен шешендердің қатары көп. Осындай тұғырлы тұлғалардың бірі – қазақтан шыққан тұңғыш әскери ұшқыш Жақыпбек Малдыбаев.
Көктемірдің құлағында ойнап, көк аспанды шарлаған ұшқыштың ерлігін елі ешқашан ұмытпақ емес. Ерін ұмытпайтын, ерлігін ұлықтайтын елі Ертістің бойында ескерткіш орнатып, тарихын тасқа қашады. Осылайша, ұшқыштың бейнесі ұшақтың қанатына қатталды, ұрпақтың жадында сақталды. Ескерткіштің ашылу салтанатына билік өкілдері, зиялы қауым өкілдері, батырдың туыстары және қала тұрғындары қатысты. Жақыпбек Малдыбаев сынды тұңғыш әскери ұшқыштың ғұмырнамасын руханият әлеміне алғаш рет алып келген қаламгер Айтмұхамбет Қасымов шара барысында баяндама жасап, нәтижелі еңбектің бағасын берді.
– Тарихсыз мемлекеттің болмайтындығы баршаға аян. Ал кез келген мемлекеттің тарихын жасайтын – әр заманда, әр кезеңде ел бастаған көсем, сөз бастаған шешен, өз саласында тыңнан түрен салып, танымал болған жеке тұлғалар. Міне, бүгін ескерткіші ашылғалы отырған қазақ деген халықтан шығып, көк аспанға ұшақпен алғаш самғаған Жақыпбек ағамыз – елінің абыройын асқақтатар батыр да батыл ұлдарының бірі, халқының ұшақты игеру тарихына жаңа бір жарқын парақ қосып отырған тұңғыш әскери ұшқыш. Енді бір мәселе! Осы ескерткішке ең жақын орналасқан Болат Ахмадиев басшылық жасап отырған №5 мектеп екен. Сол мектеп оқушылары анда-санда келіп-кетіп, осы ескерткішті өздерінің қамқорлықтарына алса, жөн болар еді, оны, әрине, өздері шеше жатар деп ойлаймын. Құрметті ағайын, бүгінгі қуаныш – ұшқыштың тұғырлы ескерткіші құтты болсын! Оның қысқа да болса мағыналы да мәнді, ерлікке толы өмірі мен еңбегі жас ұрпаққа әрдайым үлгі, өнеге болсын! – деді журналист-жазушы, филология ғылымдарының кандидаты Айтмұхамбет Қасымов.
Бүгін ұлықталып, ертең ұмыт қалып жататын дүниелерді де көріп жүрміз. Сондықтан Айтмұхамбет Қасымовтай қаламгер ағамыздың ескерткішті мектеп ұжымы қамқорлыққа алса деген жанашырлық ұсынысы орынды деп білген жөн. Жалпы, Жақыпбек Малдыбаевтың ерлігі бұған дейін де ескерусіз қалған емес. Тоқсан жылдық тойы Зайсанда дүркіреп өтсе, жүз жылдық тойы Өскеменде тойланған. Жүз жылдық тойы қарсаңында көше аты беріліп, ескерткіш тақта бой көтерген болатын. Міне, сол бір іс-шара биыл да жалғасын тауып отыр. Игілікті шараға келген ұшқыштың туысқандары жұртқа алғысын айтып, ризашылығын білдірді.
– Ұшқышын ұлықтап жатқан елге, осындай ауқымды шараның іске асуына ұйытқы болған қалалық әкімдікке, атсалысып жүрген азаматтарға, сондай-ақ тарихи тұлғаны алғашқы болып бұқараға насихаттаған Айтмұхамбет Қасымұлына рақмет! Ескерткіштің авторы – Нұрбол Қалиевке рақмет! Батыр атамыздың ерлігін жастарға нәсіп етіп, көкте ұшақтың тізгінін, жерде тұлпардың тізгінін ұстайтын жастар көп болсын, – деді Клара Малдыбаева.
Отанды қорғау жолында 31 жасында ғана ғұмырына нүкте қойылып, бұлтқа сіңген ұшақтай мәңгілікке аттанған ұшқыштың өмір жолы ұрпаққа үлгі-өнеге бола берері сөзсіз. Ендігі кезекте Ертісті бойлап Малдыбаев көшесінің маңынан өткен жанның барлығы ұшақтың қанатындағы ерлікке тағзым ететін болды. Тарихқа тағзым осылай жасалса керек-ті.
Алтай Ғали-Асқар
