Тендер жүйесіне тәртіп қажет

Облыс әкімі Даниал АХМЕТОВ Зырян ауданында болып, тасқынға дайындық барысымен танысты. Сондай-ақ, аймақ басшысы бірқатар шаруашылық нысандарының жұмысымен танысып, мерзімінен кешіккен құрылыстарды аралады.
Қарғын судан қорғану мақсатында ауданда арнайы жоба дайындалған. Бес бірдей өзеннің арнасы тереңдетіліп, көздері қоқыстан аршылған. Тұрғысын ауылындағы Бұқтырма өзені тоғанының су шайған бөлігі өткен жылы жөндеуден өтсе, тасқын қаупі бар деген Жоғарғы және Төменгі Быков елді мекендеріндегі жағдай толық бақылауға алынған.
Айтып келмейтін апаттан сақтану мақсатында аудан әкімдігінің қорында қажетті құмқап пен инертті материалдар дайындалған. «Колор», «Плюс» сынды серіктестіктермен қажет болған жағдайда техникамен қамтамасыз ету жөнінде алдын ала келісімдер жасалған.
Облыс әкімі кенттер мен ауылдық округ әкімдеріне барлық арықтар мен өзендерді жіті бақылауда ұстауды тапсырды.
Аудандағы ең ірі аграрлық өндірушілердің бірі – «Среднегоненский» ЖШС. Төрт бірдей ауылда шаруа қожалығын ұстап, 300-ге жуық адамды жұмыспен қамтып отырған серіктестікті тұтас бір кластер десе де болады. Егін шаруашылығы мен мал шаруашылығын қатар дамытып отырған кешеннің құрамына мал сою цехы мен 600 басқа арналған сауын алаңы кіреді. Осы сауын алаңының базасында тауарлы-сүт фермасы құрылуда. Шведтік «Deleval» фирмасының автоматтандырылған сауын қондырғысын орнатудың арқасында 600 бас сиырға алты сауыншы ғана қарайды. Өңір басшысы серіктестіктің сауын кешенінде болып, автоматтандырылған сауын жүйесімен танысты. Сүтті сиырларды жемдеу тәсілін жетілдірудің арқасында өнімділік 2,75 келіге артқан. «Deleval» фирмасының жем үлестіргіш желісі малды адамның қатысынсыз азықтандырады. Жыл соңына дейін жалпы өнімділікті 3,7 мың тоннадан 4,5 мың тоннаға дейін көтеру жоспарланып отыр. Заманауи қондырғылардың мүмкіндігіне жоғары баға берген аймақ басшысы мұндағы кеңшар кезеңінен қалған қоражайларды қайта жарақтау қиынға соғатынын атады.
-Сауын аппаратын орнатқанымызға бір жылдай уақыт болды. Қондырғының қызметіне көңіліміз толады. Оған шығындалған қаржының бір бөлігін мемлекет субсидия түрінде қайтарып жатыр. Қолдағы малдың тұқымын асылдандыру мәселесіне де көңіл бөле бастадық. Тұқым асылдана түссе өнімділік те арта түсетініне көз жеткізіп келеміз, – дейді серіктестік директоры Петр Дяглев.

Үшінші мүмкіндік беріле ме?

Ауданда жұмысы тұралаған төрт бірдей құрылыс нысаны бар. Облыс басшысы солардың барлығына бас сұғып, жағдаймен танысты, жауапты тұлғаларға қатаң міндеттер жүктеді. Чапаев ауылындағы 130 балаға арналған мектеп құрылысы – солардың ішіндегі ең түйткілі көп нысан. 2011 жылы құрылысты қолына алған «Халиф Гром» ЖШС бөлінген 464,5 млн. теңгені 2012 жылдың қыркүйегіне дейін орнымен игеріп, нысанды пайдалануға беруі тиіс болған. Белгіленген мерзімді екі мәрте созуға мәжбүрлеген жауапсыз мердігер келісімшартты орындамағаны үшін қомақты айыппұл да төлеген. Десе де облыс басшылығының тікелей қадағалауымен, аудан басшыларының еңбек күші есебінде көмек көрсетуімен бүгінгі таңда құрылыс жұмыстарының 90 пайызы тындырылған. Серіктестік директоры Евгений Гао сот оңды шешім шығарса, нысанды тамыз айына дейін аяқтайтынын айтады. Компания бүгінде банкроттық сауықтыру үдерісін бастан кешіп жатқандықтан, нысандағы жұмыс уақытша тоқтатылған. Ғимаратқа жылыту жүйесі уақытында тартылғанының арқасында бар дүние бүлінбей сақталуда. Қабырғасы мен шатыры толық тұрғызылған нысанда сыртқы желілерді тарту, су және кәріз жүйесін толықтыру, есіктер орнату, ауланы қоршап, абаттандыру тәрізді жұмыстар қалған.
Облыс басшысы құрылыс басында өлі тыныштық тұрғанына таңданыс білдірді.
-Өткенде ғана менің алдымда болып, құрылысты жедел түрде аяқтауға уәде беріп кеткен едіңіз. Ал мұнда бірде-бір құрылысшының көріп тұрған жоқпын, – деген облыс басшысы мердігер компанияның ісімен құзырлы органдар мықтап айналысатынын ескертті. Мектеп ғимаратын толық аралап шыққан аймақ басшысы құрылыс сапасын да сынға алды.
-Осындай қамсыз құрылысшылар мемлекет қаржысына құрылыс жүргізуге жауаптанады да, қомақты көлемде аванс та алады. Ал ол ақша қайда жұмсалғанын ешкім білмейді. Іс насырға шапқанда «Қыс болды, климат мүмкіндік бермеді» деген желеу айтады. Осындай мектепті жарты жылдың ішінде аяқтауға болады. Енді құзырлы органдар іске араласып, мердігер ақшаны қайда жұмсағанын, келісімшарт талабын орындамағаны үшін қандай жауап алынатынын, жұмыс сапасы неге төмен екенін анықтайтын болады. Тиісті органдар кешіктірмей осы сұрақтарға жауап беруі керек, – деген аймақ басшысы мелекеттік сәулет-құрылыс бақылау және сертификаттау басқармасына смета мен игерілген ақшаның арасындағы 25 млн. теңге айырмашылықтың себебін анықтауды тапсырды.

Қатаң сараптама жасау тапсырылды

Аудан орталығындағы 2013 жылы қолданысқа берілуі тиіс хоккей модулінің құрылысы бітуге жақын. Енді тек мұздатқыш қондырғы орнату қалған. Мердігер компания «Энерготоргсервис» ЖШС ол үшін қосымша қаржы сұрап отыр. Бұл кешен «Қазцинк» ЖШС мен облыс әкімдігі арасындағы меморандум аясында бой көтерген болатын. Алпауыт компания оның құрылысына 370 млн. теңге бөлген. Алайда, ғимараттың жалпы құны 751 млн. теңгеге шығып отыр.
-Облыстың құрылыс саласында адам түсініп болмайтын жағдайлар болып жатыр. Дәл осындай модуль Өскеменде 340 млн. теңгеге салынған. Пайдаланылған материал да, екі өлкенің климаты да бірдей. Ақылға қонымсыз өсім қайдан пайда болғанын түсіну қиын. Мұндай бассыздыққа кім және не үшін жол берген? Осы мәселелерді анықтау үшін қатаң сараптама жасау тапсырылды. Екі жылдың ішінде құрылыс бағасы екі есе өскеніне немқұрайлы қарауға болмайды, – деді облыс әкімі.
Бүгінгі таңда «Қазцинк» ЖШС өз тарапынан құрылысқа тәуелсіз сараптама жасап жатқанын айта келе, бұл істі мемлекеттік сараптама да қолға алатынын ескертті. Алдағы уақытта мемлекеттік әрекет ету органдары да түйткілді құрылыстарды назарда ұстап, мемлекет қаржысының орынды игерерілуіне мән беретін болады.
Аудандағы қаңтарылған құрылыстың бірі – Грехов кенішінің әкімшілік ғимаратының базасындағы мүгедек жандарды оңалту орталығының құрылысы. Өткен жылы пайдалануға берілуі тиіс нысанда мердігер ауысқан. Ғимаратты аралап шыққан аймақ басшысы атқарылған жұмыстан атқарылуы тиіс жұмыс көп екенін атады. Аудандағы қоғамдық кеңестің төрайымы Надежда Акулованың айтуынша, мердігер ұйым құрылысты кешіктіргенімен қоймай, еңбекақыны уақытында төлемеген. Жергілікті әкімдік араласқаннан кейін ғана еңбек дауы реттелген. Бұл кәсіпорын іске қосылса, мұқтаж жандарға жағдай жасалып қана қоймай, 100 жұмыс орны ашылмақ. Ал бұл кеніш жабылғаннан бері жұмыссыз қалған греховтықтар үшін жаңа мүмкіндік деген сөз.
Аймақ басшысы облыста осы сынды мерзімінен кешіккен 118 нысан бар екенін, олардың жалпы құны 50 млрд. теңгеге таяу екенін, саладағы шалағайлықтың көбі тендердің дұрыс өткізілмеуінен болатынын жеткізді.
Зырян қаласының Шолохов көшесіндегі 280 орындық балабақша құрылысы да тендерді жауапсыз мердігердің ұтуы себепті мерзімінен кешіккен. «ЕSК» құрылыс жол компаниясы» ЖШС құрылыс басталмай жатып, еңбекақыны кешіктіріп, кестені бұзған. Ақыры іс сотқа жетіп, оның орнына келген «Нарын Сервис» ЖШС жұмысты ретке келтірген. Серіктестік директоры Нығмет Шаухин шатырсыз тұрған ғимараттан су өткенін, оның кептіру үшін жертөлеге шағын жылу қазандығын орнатқандарын айтады. Ғимараттың соңғы бөлігі шатырланып, сырты сайдингпен қапталып жатқанын көрген облыс басшысы о баста тендерді осындай жауапты мердігерлер ұтуы керек болғанын атады. Мердігерлер құрылысты тамыз айында аяқтауға талпынып отыр. Тек оған құрылысқа қарастырылған қаржының соңғы бөлігі төленуі қажет. Аймақ басшысы сметадағы қаржы айырмашылығын анықтауды құрылысты қадағалаушы орындарға тапсырды.
-Бұл компанияның құрылысқа деген көзқарасы дұрыс. Мұндай жауапты мердігерге қолдау көрсету қажет, – деді ол.
Облыс әкімі Даниал АХМЕТОВ техногендік шикізаттардан алтын және күміс айыратын фабрика құрылысымен танысты. Мұнда әзірге барлау жұмыстары жүргізілуде. Қазіргі болжам бойынша 306 млн. тонна қоспалы қалдықтың әр тоннасынан орта есеппен бір грамм алтын алынуы тиіс. «Магма Вест» және «Gold Mining» ЖШС бұл жобаға 3,5 млрд. теңге инвестиция құюға ниетті. Зырян қорғасын комбинатына қарасты 47 кеніштің қалдығын барлау нәтижелері оңды болып жатса, қосымша 100 жұмыс орны ашылмақ.
Сондай-ақ, облыс басшысы Зубов кентіндегі «Фаворит» ЖШС-нің жұмысымен танысты. Аудандағы алпауыт ағаш өңдеуші кәсіпорын республика бойынша жалғыз фанер және жиһаз тақталарын өндіруші болып саналады. «Қазақстан темір жолы» Ұлттық компаниясы «Фаворит» дайындаған шпалдарды пайдалануда. Мұндағы өндіріс қалдықсыз технологияға негізделген. Ағаштың бұтағынан бастап үгіндісіне дейін қажетке жаратылады. Серіктестік жұмысына оң баға берген өңір басшысы тиісті сала басшыларына облыстың ағаш өңдеу саласындағы әлеуетін сараптауды тапсырды.

Есімжан Нақтыбайұлы