Шығыс Қазақстанда еліміздегі ең алғашқы ауылдық тұтыну кооперациясы құрылады

Кеше Өскеменге Парламент Мәжілісінің аграрлық мәселелер жөніндегі комитетінің төрағасы Ромин Мадинов бастаған депутаттар мен ауыл шаруашылығы саласының басшылары келіп, облыс орталығындағы «Май» АҚ-да, басқа да бірқатар әлеуметтік нысандарда болып, облыс әкімі Бердібек САПАРБАЕВТЫҢ қатысуымен комитеттің көшпелі отырысын өткізді.

«Май» зауыты түбегейлі жарақтандырылды

Өңірдегі күнбағыс майы өнімдерінің үштен екі бөлігін шығарып келе жатқан Өскемендегі «Май» АҚ 2002 жылдан бастап өндірістерін кезең-кезеңмен қайта жарақтандырып, қазіргі күні еуропалық сапа стандарттарына сай өнім өндіруге қол жеткізіп отыр.
Зауытқа келген делегацияны кәсіпорынның бас инженері Сергей Молчанов қайтадан жаңартылған рафинаттау, өнімдерді құю, шикізатты сығымдау цехтарында жұмыс істеп тұрған заманауи құрал-жабдықтардың жұмысымен, дайын өнімді алудың үдерісімен таныстырды.
– Бельгиялық «Dоzmеt» фирмасымен келісімшартқа отырып, зауыттың негізгі өндіріс буыны – күнбағыс майын алу цехын түбегейлі жаңарттық. «Бюллер» фирмасының күнбағыс майын тазарту жабдықтарын орнаттық. 2011 жылы ағылшындық компанияның шикізатты сығымдайтын жаңа кешенін қойдық. Жүйе автоматты түрде жұмыс істейді, өнім сапасы бір жарым, екі сағаттық жиілікпен тексеріліп отырады, – деген бас инженер қазір «Май» АҚ күнбағыс майының сапасы Еуропа мен Ресейде өндіріліп жатқан өнімдердің сапасымен бірдей деңгейге жеткізілгендігін айтты.
Қайта жарақтандырудан соң өнім өндіруге кететін уақыт екі есеге қысқарған. Зауытта күніне 140-150 тонна май өндірілуде. Дайын өнім екі – үш күннің ішінде ыдыстарға құйылып, қоймаға жөнелтіліп отырады. Кәсіпорында 560 адам жұмыс істеп жатыр.
Шикізат Зырян, Шемонайха аудандарынан, Павлодар облысынан алынып келеді. Жетпей жатқанын Ресей жақтан тасымалдауда. Шикізат болса, зауыттың қуаты бүкіл облысты қамтуға жетеді.
Мәжілістің аграрлық мәселелер жөніндегі комитетінің төрағасы Ромин Мадинов майлы дақылдардан түсетін табыс көлемін көбейтіп, ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеуді арттыру бағытында өндірісін түбегейлі жаңа технологиямен жетілдірген «Май» АҚ сияқты ірі өнеркәсіп орындарының жоғары сапалы өнімдерді шығаруды жолға қойып отыруы Дүниежүзілік сауда ұйымына кірер алдында еліміздің агросекторын көтеру үшін аса қажет екендігін атап көрсетті.

Марал мен ара шаруашылығына қолдау қажет

Облыс әкімі Бердібек САПАРБАЕВ, Мәжілістің аграрлық мәселелер жөніндегі комитетінің төрағасы Роман Мадинов, Ауыл шаруашылығы министрлігінің фитосанитарлық қауіпсіздік және егістік өнімдерін қайта өңдеу және өндіру департаменті директорының міндетін атқарушы Бақыт Ильясов, Қоршаған ортаны қорғау және су ресурстары министрлігі балық шаруашылығы комитетінің төрағасы Қанат Мұсапарбеков, «КазАгроИнновация» АҚ басқармасының төрағасы Әзімхан Сатыбалдин және облыстағы ауыл шаруашылығы құрылымдарының басшылары мен сала мамандары қатысқан аграрлық мәселелер жөніндегі комитеттің көшпелі отырысы өтті.
Жиынды ашқан облыс әкімі Бердібек САПАРБАЕВ көшпелі отырыстың біздің аймақта өткізілуі облыстың ауыл шаруашылығында туындап отырған мәселелерді шешіп, салаға қатысты заңдылықтарды жетілдіруге көмегін тигізетіне сенімін білдіре келе, өңірде субсидия мәселесіне, майлы дақылдар, құс еті, балық шаруашылығын өркендетуге байланысты біраз проблемалар орын алып отырғанын айрықша айтты.
– Бірінші мәселе аймақтың ауыл шаруашылығы кәсіпорындарын субсидиялауға қатысты болып отыр. Өздеріңіз таңертең барып көрген «МАЙ» зауытына бұрын субсидия беріліп келген болса, қазір мемлекет тарапынан ешқандай субсидия ала алмай отыр. Ауыл шаруашылығы министрлігі, өздеріңіздің тараптарыңыздан осындай кәсіпорындардың, сонымен бірге, былтыр жаңадан іске қосылған құс етін өңдеу кәсіпорнының жұмсаған шығындарын субсидиялау мәселесіне назар аударып, қолдау көрсетулеріңізді сұраймыз. Қазір елімізге жұмыртқаның 90 пайызы шеттен әкелініп жатыр, облыста бұл өнімді өндіруге ынта білдіріп отырғандар қатары көп, бірақ жұмыртқа өндіруге субсидия берілмей отыр. Одан кейінгі басты мәселе – марал мен ара шаруашылығының проблемасы. Мұны көтеріп келе жатқаныма бес жылдың жүзі болды. Біздің облыста ғана емес, тұтастай елімізде бұл екі саланы өркендетуге мемлекеттік қолдау, субсидия қажет. Ветеринария мәселесі де өткір тұрған жәйттің бірі. Біз осыған қатысты ұсыныстарымызды министрлікке жолдағанбыз да. Бұл жердегі барлық қызметті Президенттің берген тапсырмасындай, жергілікті жердегі салалық атқарушы органдардың құзіретіне беру керек, сөйтіп, туындаған мәселені жергілікті жерде, аймақта-ақ шешуге болады. Бірақ ол тапсырма орындалмай келеді. Тағы да қайталап айтамын, мысалы, вакцинацияға қатысты барлық қызметтерді шешуді жергілікті атқарушы органдарға беру керек. Малдарды егу жұмыстарының кешігіп жүргізілуінен аймақта қаншама шаруашылық зардап шекті. Эпизоотиялық топтар құруды да жергілікті жерде ұйымдастыру қажет. Президент мал жайылымдарын, өрістерді игеру қажеттігі туралы үнемі айтып, тапсырып келеді. Бұл орайда ең алдымен ол жерлерде мал бағатын малшыларға, олардың балаларына қандай да бір көмек көрсетуді қарастыру керек, құдықтарды қалпына келтіріп, басқа да қажеттіліктерді құру қажет. Үкімет алдына осы мәселелерді қойып, заңдылықтарды осы жағынан жетілдіруге қолдау білдірсеңіздер деймін. Балық шаруашылғына байланысты жиынды Күршімде өткізгелі отырғандарыңыз орынды. Бұл салада да қатталып келе жатқан проблема аз емес. Ол жерде мамандарымыз сіздерге өз проблемаларын жеткізеді. Соның ішінде балық шаруашылығына қатысты нормативтік актілер мен тендерлерді өткізуге байланысты шешімін күткен мәселе көп. Балықшылар тендерді күтіп отырмай жұмыс істеп, еңбек етуі керек, – деп аймақтың ауыл шаруашылығы саласындағы күрмеулі проблемаларға тоқталған облыс әкімі Бердібек САПАРБАЕВ бұл мәселелердің бәрін Үкімет пен министрліктің алдына қоя отырып, олардың оңды шешімін шығаруға қолдау көрсетуді сұрады.

Ауылдық тұтыну кооперациясы құрылады

Парламент Мәжілісінің аграрлық мәселелер жөніндегі комитетінің төрағасы Ромин Мадинов жиын барысында облыс әкімі, аймақтың ауыл шаруашылығы құрылымдары басшылары тарапынан айтылған ұсыныстар мен өтініштердің орындалуын назарға алып, қолдау көрсететіндерін жеткізді.
Облыс кәсіпкерлері мен шаруашылық өкілдері көңіл бөлуді сұраған сол өтініштің бірі – бидай тұқымына субсидия бөлу тәртібіне жаңадан енгізілген өзгерістерді қайта қарау. Осы уақытқа дейін элиталық тұқымға беріліп келген субсидия биылдан бастап 1-3 репродукциялы тұқым түрлеріне ғана берілмек. Ауыл шаруашылығы министрлігі департаментінің басшысы Бақыт Ильясов бұл жәйтті егіске элиталы тұқымның аз көлемде себіліп келе жатуымен түсіндірді. Шығыс Қазақстан ауыл шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының директоры Александр Томашенко күнбағыс пен басқа да майлы дақылдар тұқымын көбейту, «Майлы дақылдар тұқымы» Шығыс Қазақстан басшысы Людмила Цыбенко несие алудағы кедергілер, «Бұғы паркі» ЖШС басшысы Нұрлан Тоқтаров марал шаруашылығының проблемалары жайында баяндап, мемлекеттен қолдау көрсетуді сұрады.
– Егер марал шаруашылығына республикадан ( үш жыл бойы облыстық бюджеттен бөлініп келді) субсидия бөлінбесе, тозығы жеткен бұл сала бес – алты жылдан соң мүлде құрып бітеді, – деген «Бұғы паркінің» басшысы сонымен бірге, ара шаруашылығындағылар үшін өнімді өткізу басты уайымға айналғанын, нарықты Ресейдің балы басып бара жатқан бүгінгі күні омарташылыққа тозаңдандыру, ара тұқымын асылдандыру бағытында мемлекеттен субсидия берілсе деген ұсынысын жеткізді.
Жиында комитет төрағасы өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығы қатар өркендеп келе жатқан Шығыс Қазақстан облысында еліміздегі ең алғашқы ауылдық тұтыну кооперациясы құрылғалы отырғанын мәлім етті.
– Облыс әкімі Бердібек Мәшбекұлымен сіздердің облыстарыңыздың бір ауылы аясында ауылдық тұтыну кооперациясын ашу туралы қанатқақты жобаны жүзеге асыру туралы келісімге келіп отырмыз. Қазіргі күні ет пен сүттің 70 пайызы ауыл тұрғындарының қолымен өндірілуде. Мемлекет басшысының тапсырып отырғанындай, ол кооперация ауыл тұрғындарынан осы ет пен сүт өнімдерін жинап алып, өткізу қызметімен айналысатын болады, – деді ол. – Ауыл шаруашылығының қай бағытына болмасын бөлінетін субсидия жыл сайын көбейіп келеді. Биыл АӨК инвестициялық субсидиялауға бөлініп отырған қаржының бір өзі 14,512 млрд. теңгені құрады. «Агробизнес-2020» бойынша берілетін субсидия түрлерінің бәрі де екі – үш есеге артып отыр. Бұл мемлекет бере береді деген түсінік тудырмау керек. Бұдан былай субсидия берудің шарттары мен талаптары әлдеқайда күшейтілмек. Егістікті әртараптандырмай, егістік айналымын дұрыстамай, басқа да тиісті талаптарды орындамай, субсидия сұрап, қол жайғандарға субсидия бөлінбейді.
Көшпелі отырысты қорытындылаған комитет төрағасы Ромин Мадинов жиында қозғалған мәселелер бойынша жеке жұмыс тобы құрылып. әр салаға қатысты ұсыныстар мен өтінішер өңірлік мамандардың қатысуымен бірге тағы да талданып, талқыланып, министрлік, Үкімет деңгейінде қарастырылатынын жеткізді.
Кеше Парламент Мәжілісінің аграрлық мәселелер жөніндегі комитетінің төрағасы Ромин Мадинов бастаған депутаттар мен ауыл шаруашылығы саласының басшылары Көкпекті ауданында болып, бірқатар шаруашылықтарды аралады, шаруалармен кездесті. Бүгін комитет мүшелері Күршім ауданында балық шаруашылығын дамытуға байланысты келелі кеңес өткізеді (бұл туралы материалды газетіміздің келесі санынан оқисыздар).

Жанаргүл Мұқатай