Өзіңізді сайлаушылар тізімінен тексеріңіз

Ел Президентін кезектен тыс сайлау жөніндегі науқан мәресіне таяды. Тұрғындар тиісті сайлау учаскелеріндегі сайлаушылар тізімінен өздерін тексере алады, сондай-ақ 4 қарашадан бастап басқа сайлау учаскесінде дауыс беру құқығын иелену үшін есептен шығару куәлігін ала алады. Мұны алдын ала жасаудың неліктен маңызды екенін облыстық сайлау комиссиясының төрағасы Ерсайын Нәбиев түсіндірді.

– Сайлауға қатысуға конституциялық құқықты іске асырудың кепілі – сайлаушылар тізіміне енгізу.

Тізімдерді жергілікті атқарушы органдар (әкімдіктер) дауыс беруге арналған нақты учаскенің аумағында тұрғылықты жері бойынша тұрақты тіркеу негізінде жасайды. Тұрақты тіркеуі жоқ азаматтар орналасқан жері бойынша әкімдіктерге берілген өтініш негізінде тізімдерге енгізіледі.

– Яғни, дауыс беруі үшін адамның тұрғылықты жері бойынша тіркеуі болуы керек. Солай ма?

– Иә, сайлау учаскесінің аумағында тіркелу азаматты сайлаушылар тізіміне енгізу үшін негіз болып саналады. Мұны тұрғын үйді меншікке сатып алуды растайтын немесе оны пайдалануға алғанын куәландыратын құжаттар негізінде, оның ішінде жалдау не қосымша жалдау шарты бойынша жасауға болады немесе Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де негіздер бойынша, сондай-ақ тұрғын үй иесінің (жалдаушының) жазбаша келісімі бойынша тұрғынжайға қоныстануға құқық беретін құжаттар негізінде де жасауға болады.

Тұрақты тұратын жері бойынша тек тұрғын үйлерде, пәтерлерде және жатақханаларда ғана емес, сондай-ақ қонақ үйлерде, демалыс үйлерінде, шипажайларда, профилакторияларда, емдеу мекемелерінде, тұрғын үй құрылыстарында, саяжай бау-бақша серіктестіктері мен кооперативтерінде, интернат үйлерінде, тұрғын үйге бейімделген қызметтік ғимараттарда да тіркелуге болады.

– Өзінің тіркелген жері бойынша сайлау учаскесіне дауыс беру күні келуге мүмкіндігі жоқ адамдар не істеуі керек?

– Мұндай жағдайда сайлаушы дауыс беру күніне дейін бір айдан кешіктірмей немесе 2022 жылғы 20 қазанға дейін тиісті әкімдікке өтініш беріп, өзінің нақты орналасқан жері бойынша сайлау учаскесінде тіркелуі тиіс болатын.

Өтініш келіп түскен кезде әкімдік азаматты тіркеу орны бойынша сайлаушылар тізімінен шығаруды және оны дауыс беретін учаскенің тізіміне енгізуді ұйымдастырады.

Бұл құқықты жатақханадан тыс жерде тұратын орта арнаулы және жоғары оқу орындарында оқитын өзге елді мекендерден келген студенттер, вахталық әдіспен жұмыс істейтін азаматтар белсенді пайдаланады.

Заңға сәйкес дауыс беру күніне 20 күн қалғанда тізімдер сайлау учаскесіне беріледі. Енді азамат өзінің сайлау учаскесіне жеке өзі жүгіне алады, сол жерден есептен шығару куәлігін ала алады және сайлау күні осы есептен шығару куәлігімен өзіне ыңғайлы жерде дауыс бере алады.

Азаматты тек бір ғана сайлаушылар тізіміне қосуға болатынын атап өткім келеді.

– Есептен шығару куәлігін алу рәсімі туралы толығырақ айтып берсеңіз.

– Орналасу орны өзгерген кезде азаматтар тіркелген жері бойынша учаскелік сайлау комиссиясына жүгінеді, онда учаскелік сайлау комиссиясы төлқұжатын немесе жеке куәлігін көріп, дауыс беру құқығын беретін есептен шығару куәлігін береді. Бұл ретте сайлаушылар тізімінде тиісті белгі қойылады.

Есептен шығару куәлігі басқа сайлау округіндегі немесе бір елді мекен шегіндегі басқа сайлау учаскесінде дауыс беруге қатысқысы келетін сайлаушыларға берілмейді.

Дауыс беру күні дауыс беру құқығын беретін есептен шығару куәлігін ұсыну бойынша учаскелік сайлау комиссиясы адамды орналасу орны бойынша сайлау учаскесіндегі сайлаушылар тізіміне енгізеді.

Есептен шығару куәліктерін беру дауыс беру күнінің алдындағы күні жергілікті уақыт бойынша сағат 18.00-де, яғни 19 қарашада тоқтатылады.

– Азаматтар өздерінің сайлаушылар тізіміне енгізілу-енгізілмеуін онлайн тексере ала ма?

– Тұрғындар тіркелу орны бойынша сайлаушылар тізімінен өздерін gov.kz/sailau сайты немесе тиісті әкімдіктің сall-орталығы арқылы тексере алады.

– Сайлаушылар тізімімен алдын ала танысу неге маңызды?

– Дауыс беру күніне 15 күн қалғанда тізімдер сайлау учаскелерінде барлық тілек білдірушілерге танысу үшін ұсынылады.

Әр адам өзі туралы деректерді тексеруге және тізімге енгізілмегеніне, тізімге дұрыс енгізілмегеніне немесе тізімнен шығарылмағанына, сондай-ақ тізімде жіберілген деректердегі дәлсіздіктерге шағымдануға құқылы. Тізімдердегі түзетулердің қажеттілігі туралы өтініштерді учаскелік сайлау комиссиясы өтініш келіп түскен күні қарайды.

Жерлестерімді құқықтық сауаттылық танытуға және сайлауға қатысып, өздерінің конституциялық құқықтарын іске асыруға шақырамын. Барлық қажетті шараларды уақтылы қабылдаңыздар.

Сұхбаттасқан – Ержан Кеңесұлы