Майдан даласынан жеткен жалғыз сурет

«Қымбатты туыстарыма арнап осы жансыз кәртішкемді жіберіп отырмын. Сағынғанда көріп отыруға. Отан соғысында. Отанды қорғап жүріп түскен. Жаман болса да жақсыдай көріп сақтауларыңды сұраймын. Сабыр Сасенов, 1944, Ленинград». Соғыс ардагерінің ұлы Жүрсін Сасеновтың қолында сақталған әкесінің майдан даласынан жіберген жалғыз суретінің сыртында осылай деп жазылған.
Ұлы Отан соғысының ардагері Сабыр Сасенов – Ленинград құрсауында қалып, 900 күн мен түн бойы жауды қалаға кіргізбеу үшін жанкешті ерлікпен шайқасқан майдангерлердің бірі. 1941-1942 жылдардағы қанды шайқаста Ленинградты сыртқы тірлікпен байланыстыратын бір ғана шағын станция Мга болған еді. Соны түсінген жаудың әскері теміржол торабын күні-түні атқылаумен болды. Алайда отқа оранғанына қарамастан Мгадағы торап қалыпты жұмыс істеп, Ленинград майданына қажетті қару-жарақ пен техниканы үздіксіз жөнелтіп отырған. Сабыр Сасенов осы жерде зенитші болып, жеңісті күнді жақындатуға бар күшін салыпты.
– Әкеміздің соғысқа қатысқанын ғана біледі екенбіз. Ол кезде кішкентай болдық. Өзі де соғыстағы қырғын туралы көп есіне алмауға тырысатын. Тек үш жылға жуық қоршауда қалғанда көрген қиыншылықтарын там-тұмдап айтатын. Мысалы, аштыққа шыдамай, саңырауқұлақ теріп жеп, жаппай уланған жолдастары туралы айтқаны есімде қалыпты, – дейді ұлы Жүрсін.
Жүрсіннің айтысына қарағанда, оның әкесі жайлы деректерді жариялауға түрткі болған немерелері екен. «Бірде «неге біздің атамыз туралы не мұражайда, не басқа жерде ешқандай дерек жоқ? Ол да майданға қатысып, Отанымызды қорғады емес пе?!» дегені олардың бірі. Содан отбасымыздың мұрағатын ақтарып, осы суретін, мынадай құжаттарын таптым» деген Жүрсін біздің алдымызға біраз қағаздарын жайып салды.
Олардың көбі кіші сержант Сабыр Сасеновтың соғыстан кейінгі бейбіт өмірде де Отан игілігі үшін аянбай тер төккенін дәлелдейтін құжаттар екен. Мысалы, Ұлан ауданы, Қанай поселкелік кеңесінің депутаты болып сайланғаны туралы №152 куәлік, Ұлан аудандық XXIV партия конференциясына делегат болып қатысқаны туралы №167 мандат, «1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысының 20 жылдығы» медалі бар.

1946 жылы еліне аман-есен оралған кіші сержант Сабыр Сасенов 1921 жылы Ұлан ауданының Шымқора ауылында дүниеге келген. Соғыстан кейінгі жылдары еңбекке қызу араласып, Жаңа Қанай, Асубұлақ елді мекендеріндегі кеніштерде қара жұмыс атқарады. Ал 1959 жылы Свердловск қаласындағы жұмысшыларға техникалық білім беретін институтта тау-кен мастерінің курсын тәмамдайды. Одан кейінгі жылдары Асубұлақ пен Огневкадағы кеніштерде қызметін жалғастырған. 1963 жылы Шымқора ауылына қоныс аударып, осы жерде қара жұмысшы, Жанұзақ ауылында дала жұмыстарының бригадирі болып еңбек еткен. Қырғын соғыста ержүректігімен ерекшеленген майдангер бейбіт өмірде де жемісті жұмысымен көзге түседі. 1950 жылы оған ауылдастары сенім артып, Қанай поселкелік кеңесінің депутаты етіп сайлайды. Ал 1961 жылы Огневка кеніші ұжымының атынан Ұлан аудандық XXIV партия конференциясына делегат болып қатысады. Майдан даласындағы қаруын қайла мен күрекке алмастырған азамат бар болғаны 51 жасында, 1972 жылы қайтыс болыпты. Соғыс және еңбек ардагері Сабыр Сасеновтың артында бес ұл қалған. Бүгінде олардан он немере, үш шөбере өрбіп, ұрпақтары мәуелі бәйтеректей терең тамыр жайып отыр. Зайыбы Зағира Сасенова балаларының бәрін аман-есен ержеткізіп, оқытып-тәрбиелепті. Ұлдары Тоқтасын мен Жүрсіні әскери мамандар, Ерсін жүргізуші, ұлдары Естай Алматы жақта тұрады, екі баласы бар, ал кенжесі Елтай қара шаңырақ иесі болып, қазіргі Ұлан ауылында шаруашылық қожалығында жұмыс атқарады.
Сасеновтар әулеті Ұлы Жеңістің 70 жылдығын барша халықпен тойлатып қарсы алады. Өйткені, олардың атасы Сабыр ақсақал бар болғаны 21 жасында елін-жерін қорғауға аттанып, қанқұйлы соғыстың дәмін бір кісідей татқан майдангер. Ардагердің ұрпағы бұл жеңістің оңайлықпен келмегенін, осы мерейлі күнді жақындатуға олардың атасы да үлес қосқанын жақсы біледі. Отанды жаудан қорғауда қасықтай қаны қалғанша шайқасып, майданда шейіт болған боздақтарға тағзым ете тұрып, солармен қарулас болған, соғыстан кейінгі ауыр жылдары елдің тұрмысын көтеруде ерен еңбек еткен Сабыр Сасеновты ұрпағы мақтан тұтады. Ол кісінің ерлігін ешқашан ұмытпайды.

Айна Ескенқызы