Кәсіпкерліктің дамуына кедергі келтірмеу керек

Кеше аймақ басшысы Даниал АХМЕТОВТІҢ төрағалығымен облыс әкімдігінің аппараттық кеңесі өтті. Өңірдегі шағын және орта бизнестің даму барысы мен табиғи ресурстарды пайдалануды тиімді реттеу шаралары талқыланған жиында тиісті сала басшыларының есебі тыңдалып, бірқатар тапсырмалар берілді.
Облыстық кәсіпкерлік және индустриялық-инновациялық даму басқармасының басшысы Шәкәрім Бұқтұғұтовтың айтуынша бір жылдың ішінде облыстағы белсенді шағын бизнес нысанының саны 90-ға артқан. Жыл бойында ашылған жұмыс орындарының 61 пайызы да осы салаға тиесілі. Осының арқасында салық түсімі де 2013 жылмен салыстырғанда 13 пайызға мол болған. Шағын және орта бизнес өкілдерінің мемлекеттік бағдарламаларға қатысуы да ұлғайған. Соның ішінде «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасына 404 жоба бойынша ұсыныс түсіп, соның 370-і бойынша келісімшартқа қол жеткізілген. Бұл көрсеткіш жөнінен облысымыз өңірлер арасында екінші орынға шығып отыр. Ал «Жұмыспен қамтудың жол картасы-2020» бағдарламасынан салаға 4,5 млрд. теңге бөлінген. Оның 1,5 млрд. теңгесі ауыл шаруашылығына бағытталса, қалғаны «Ертіс» ӘКК арқылы бөлінген.
Өткен жылдан бастау алған «Өндіріс-2020» бағдарламасына жоба ұсыну бойынша да облыстың шағын және орта бизнес өкілдері республикада алдыңғы қатарға шыққан. Басқарма басшысы моноқалаларды дамыту мақсатында берілген гранттарды үш қала ғана игеріп отырғанын атады. Атап айтқанда, Зырян қаласы – 14 жобаны, Риддер қаласы – бес жобаны, Курчатов қаласы үш жобаны қолға алған. Кәсіп ашуға берілетін шағын несиелерді игілікке жарату деңгейі де осыған ұқсас. Екінші деңгейлі банктер 14 пайызбен беретін бұл несиенің 10 пайызын мемлекет субсидиялауға бекініп отырса да, Курчатов, Серебрянка қалалары сылбырлық танытуда.

Көрсеткіш бар, түпкілікті нәтиже жоқ

Саладағы әкімшілік кедергілерді қысқарту бойынша да бірқатар жұмыстар атқарылған. Шәкәрім Бұқтұғұтов осы мақсатта қабылданған 194 республикалық шешімнің 152-сі біздің облыс тарапынан ұсынылғанын тілге тиек етті. Соған қарамастан рұқсаттама құжаттарын беру, құрылыс жобасын бекіту, жер телімін бөлу бойынша кедергілер жойылар емес.
Аймақ басшысы Семей қаласындағы шағын бизнестің дамуына кедергілер көп екеніне алаңдаушылық білдірді. Жеңіл өнеркәсіпті дамытуға қажет жағдайдың барлығы бола тұра, ондағы белсенді кәсіпкерлік нысандардың саны облыс орталығынан екі мыңға аз. Өңір басшысы кемшіліктің себебін анықтап, жою жолдарын ұсыну үшін қала басшылығы мен басқармаға бір ай мерзім берілетінін жеткізді.
-Өскемендіктер алатын шағын несие семейліктерге де ұсынылады. Мұнда іске асып жатқан бағдарламалар Семейде де бар. Жағдай бірдей жасалғанымен, нәтиже екі түрлі. Демек жүйеде кемшіліктер бар. Ал оны анықтау үшін мәселенің бетін қалқып өтпей, терең талдау жасау қажет, – деді облыс басшысы.
Шағын және орта бизнесті дамыту арқылы шағын шаһарлардың экономикасын бір ғана өндіріске тәуелділіктен арылту жергілікті әкімдердің негізгі міндеттерінің бірі болғанымен, аталмыш тапсырма ойдағыдай орындалмай отырғанын баса айтқан аймақ басшысы атқарушы орган тарапынан шағын бизнесті үйлестіру жұмыстарының жүйесіз жүріп жатқанына мысал келтірді.
– Халықтан сүт жинау жұмысын ұйымдастыруда да кемшіліктер бар. Қазір облыстың білім беру мекемелері 500 млн. теңгенің сүтін тұтынады. Бірақ олар сатып алатын сүттің сапасы ойдағыдай емес. Сапалы өнім ұсынатын кәсіпорындарды осы нарыққа тарту қажет. Біздегі сүт өңдейтін кәсіпорындардың барлығы дерлік толық қуатымен жұмыс істемейтіндігі де ойлантатын мәселе. Халықтан сүт жинап қана қоймай, оны өңдеумен айналысатын кәсіпорындарды білім беру және денсаулық сақтау мекемелерінің есебінен қолдау бойынша нақты жоба қажет, – деді облыс әкімі.
Саланың дамуына тежеуіш болып отырған проблемалар жөнінде өңірлік Ұлттық кәсіпкерлер палатасы жетекшісінің орынбасары Оксана Желякова да ақпарат берді. Оның айтуынша, шаруалардан субсидияға кезекке қою ашық жүргізілмейтіні жөнінде палатаға көптеген шағымдар түскен. Палата өкілдері бұл процесті халыққа қызмет көрсету орталықтары арқылы ұйымдастыруды ұсынып отыр. Мемлекеттік органдардың бизнес өкілдеріне қызмет көрсету мерзімі сақталмайтын жағдайлар да жиі кездесетін көрінеді. Мәселен, жарнамаға рұқсат беру мерзімі бес күнге мөлшерленген. Алайда, көп жағдайда бұл қызмет 10-15 күнге созылып кететін көрінеді. Кәсіпкерлерге салса, құрылыс жобаларын сатылы түрде сараптамадан өткізу жүйесін жойып, барлық құзырлы органдардан бір мезгілде параллельді түрде рұқсат алуға мүмкіндік жасатуды қалап отыр. Бүгінде шағын және орта бизнес өкілдерінің көбі қызметкерлеріне экологиялық өтемақы төлеу қалталарына ауыр соғатынын айтуда. Оксана Желякова мұндай өтемақы төлейтін нысандарға салықтық жеңілдіктер қарастырылса деген ой айтты.
Облыс әкімі аталған ұсыныстардың барлығы қаперге алынғанын айта келе, Ұлттық палатаның жұмыс стиліне өзгеріс енгізу керектігін жеткізді.
-Облыста орта есеппен алғанда 5900-ге жуық шағын және орта бизнес нысаны бар екен. Соның ең көп дегенде 200-ден астамына ғана қызмет көрсетіпсіздер. Бұл сіздердің қаншалықты белсенді жұмыс істеп отырғандарыңызды көрсетеді. Сіздің баяндамаңызға қарағанда, палатаның негізгі міндеті мемлекеттік органдардың кемшілігін сынап, кәсіпкерлердің мүддесін өткізу ғана сияқты. Ал ұйымдарыңыздың негізгі мақсаты – екі арада көпір болу еді. Сондықтан тырнақ астынан кір іздей бергенше, сауатты бизнесті үйлестіруге күш салыңыздар. Менің байқағаным, салада көрсеткіштер бар, бірақ түпкілікті нәтиже жоқ. Мәселен, соңғы жылдары шетелден 6,5 млрд. теңгеге ірі қара әкелініпті. Былай қарағанда, әжептәуір көрсеткіш. Есептесеңіз, сатып алынған малдың есебінен сиыр басы 26 мыңға көбеюі керек еді. Ондай өсімді көре алмадық. Демек, жүйеде кемшілік бар. Сондықтан палата бейтарап бақылаушылық ұстанымнан бас тартып, өзара әрекетке құлшынғаны жөн, – деді аймақ басшысы.
Аягөзде ауыз су мәселесі шешіледі
Табиғатты қорғау шараларына бөлінген қаржының қалай жұмсалғаны жөнінде табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы басшысының орынбасары Виталий Чернецкий баяндады. Заңсыз балық аулау 2013 жылмен салыстырғанда 10 пайызға артқан. Бір жылда Бұқтырма су қоймасында ғана 58 тонна балық, 1548 қармақ, 153 шақырым ау тәркіленген.
Облыс басшысы Даниал АХМЕТОВ браконьерлік жолмен ауланған балықты пайдаға жарату жолдарын қарау керектігін ескертті.
-Браконьерлік жолмен ауланған балықты жою – ең оңай тәсіл. Бұл жерде осы кәсіптің заңсыз болса да, халықтың бір бөлігі үшін күнкөріс көзі екенін ұмытпау керек. Бұдан былай тәркіленген балық өңдеуге жіберілуі керек. Ол үшін әуелі балық өңдейтін сапалы орын ұйымдастыру қажет. Осы істі тиянақты атқару үшін облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы Дүйсембай Селиханов пен кәсіпкерлік және индустриялық-инновациялық даму басқармасының басшысы Шәкәрім Бұқтұғұтовқа бір ай мерзім беріледі, – деді облыс әкімі.
Басқарма өкілі 2015 жылы Өскемен, Зайсан, Аягөз қалалары мен Күршім ауылында тазарту ғимараттарының құрылысы жүретінін мәлім етті. Облыс әкімі бұл ретте Аягөз қаласындағы барлық су жүйелерін реттеу мен тазарту ғимаратын іске қосуға басымдық берілу керектігін, жыл аяғына дейін бұл мәселе толық шешілу қажеттігін қадап айтты.
Аппараттық кеңесті қорытындылаған өңір басшысы барлық қала, аудан әкімдеріне жыл бойы тойланатын атаулы тарихи мерекелерді өткізудің іс-шаралар жоспарын дайындауды тапсырды. Сондай-ақ, жергілікті бюджетті қайта қарап, басы артық штаттарды оңтайландыру, үнемделген қаржыны елдің тұрмыс сапасын арттыруға бағыттау жүктелді.

Есімжан Нақтыбайұлы