ТОП

Діннен тыс білімді күшейту қажет

Тәуелсіздік жылдарында зайырлылық қағидаты Қазақстан Республикасының іргелі негізіне айналды. Ол мемлекеттің барлық әлеуметтік маңызды салаларындағы қатынастарды реттейді.

Мемлекеттің зайырлы сипаты еліміздің Негізгі заңында бекітілген. Мәселен, Конституцияның 1-бабында “Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы – адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары” деп көрсетілген.

Өзін зайырлы мемлекет ретінде бекіте отырып, біздің еліміз Конституцияда және қолданыстағы заңнамада мынадай негізгі қағидаттарды бекітті: діни бірлестіктердің мемлекеттен бөліну қағидаты, тәрбиелеу мен білім берудің мемлекеттік жүйесінің діни бірлестіктерден бөліну қағидаты, заңдылық қағидаты.

Мемлекеттік білім беру және тәрбие жүйесіндегі зайырлылық тақырыбына толығырақ тоқталайық. Бұл мәселеде бізге “Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы” ҚР Заңының 3-бабы айқын түсінік береді, онда “рухани (діни) білім беру ұйымдарын қоспағанда, Қазақстан Республикасында білім беру мен тәрбиелеу жүйесі дін мен діни бірлестіктерден бөлінген және зайырлы сипатта болады” делінген.

Қарапайым тілмен айтқанда, зайырлылық принциптері білім беру жүйесінің діни ережелерден тәуелсіздігімен сипатталады. Сондай-ақ мемлекеттік білім беру жүйесі діни бірлестіктерге бағынбайды. Соның салдарынан білім беру бағдарламасында діни жораларды өткізуге, діни киім (хиджаб, орамал) киіп жүруге және дінді насихаттауға жол берілмейді. Бұл талаптар Қазақстан Республикасының аумағында тұратын барлық конфессиялардың өкілдері үшін бірдей.

Сонымен, білім беру саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі принциптерінің бірі білімнің зайырлы, гуманистік және дамытушылық сипаты, азаматтық және ұлттық құндылықтардың, адам өмірі мен денсаулығының, жеке тұлғаның еркін дамуының басымдығы болып табылады. Білім беру ұйымдарында діни ұйымдардың (бірлестіктердің) ұйымдық құрылымдарын құруға және олардың қызметіне тыйым салынады. Бұл туралы “Білім туралы” Қазақстан Республикасы Заңының 3-бабында да айтылған.

Сонымен қатар жекелеген оқу орындарында мүлдем басқа көрініс байқалатыны белгілі. Басынан аяғына дейін хиджабқа оралған жас қыздар құрдастарынан аулақ болады, денешынықтыру сабақтарында көңілді жарыстарға, әдеттегі сыныптан тыс шараларға қатыспайды және мектепте жақын достары жоқ болады. Ата-аналар қандай діни көзқарастарды ұстанса да, олар зайырлы елде өмір сүретіндерін түсінуі керек. Олар баласын ата-анасының бір бөлігі деп санай отырып, оның келісімін сұрамай немесе тіпті оның еркіне қарсы емес, өз сеніміне тартады.

Мұндай отбасылардағы балалар өздері азаматтары болып табылатын зайырлы мемлекеттің емес, ата-аналары болып табылатын дәстүрлі емес діни қоғамдастықтың заңдарына сәйкес өмір сүруге мәжбүр. Көркем әдебиетке тыйым салу, телешоулар мен фильмдерді көру, діни сипаттағы киім кию және басқа да көптеген тыйымдарды жас ұрпақ отбасының негізгі догмалары ретінде кішіпейілділікпен және ауыртпалықсыз қабылдауы керек, өкінішке қарай.

Бұл мәселе бойынша халықаралық құқық жүйесінде не айтылған? Мәселен, Нью-Йоркте қабылданған “Бала құқықтары туралы» конвенцияда және ҚР Жоғарғы Кеңесінің “Бала құқықтары туралы конвенцияны ратификациялау туралы” қаулысында баланың жасына қарамастан, оның мүдделерін қозғайтын мәселелер бойынша отбасында өз пікірін еркін білдіру құқығы нақты жазылған.

Тәрбиенің мәні әрқашан адамның рухани өсуі мен қалыптасуымен, тұлғаның адамгершілік қалыптасуы мен дамуымен байланысты болды. Бала үшін рухани орталық, адамгершілік негізі – бұл отбасы. Сондықтан соңғы жылдары білім беру мекемесінің отбасымен жұмысы ерекше маңызға ие болып отырғаны кездейсоқ емес. Тәжірибе көрсеткендей, мұндай ынтымақтастық барған сайын өзекті және сұранысқа ие болып келеді.

Мұғалімдер мен ата-аналар одағы – жетекші білім беру күші. Алайда барлық ата-аналар білім беру мекемесінің өміріне дайын емес. Мұғалімдер қарым-қатынас гуманизмін қорғауға, бірге тәрбиелеуге, жас ұрпақты қолдауға барлық мүмкін жолдармен шығып отыр. Тек отбасы мен мектептің тең шығармашылық өзара әрекеті баланың толыққанды дамуының, оның эмоционалды, интеллектуалдық, рухани және адамгершілік қасиеттерінің кепілі, бұл оның еліміздің лайықты азаматы болып өсуіне көмектеседі.

“Біздің елімізде ар-ождан бостандығына Конституция кепілдік береді, бірақ негізгі заңға сәйкес Қазақстан зайырлы мемлекет болып табылатынын есте ұстаған жөн. Алла тағаланың құдіретіне деген терең сенім біздің азаматтарымыздың, әсіресе жастардың рухани өзін-өзі жетілдіруіне ықпал етуі керек, ал қысым көрсетілмеуі керек”, – деп нақтылаған болатын Президент Қасым-Жомарт Тоқаев.

Д.Қасенов

Мақала облыстық  дін істері басқармасының тапсырысы бойынша әзірленді

Осы айдарда

Back to top button