Бюджет оңтайландырылып, тиімсіз шығындар қысқартылады

Облыс әкімдігінің кеңейтілген мәжілісіндегі басты мәселелер 2014 жылғы аймақ дамуының қорытындысы және бюджеттің игерілуі болды. Облыс әкімі Даниал АХМЕТОВ қаржы басқармасының қызметін сынға алды, аталмыш басқарма қалалар мен аудандардағы қаржы қозғалысын жеткіліксіз бақылаған. Мұнымен қоса, жиын барысында Зырян және Жарма аудандарындағы «Агробизнес-2020» бағдарламасының іске асырылу нәтижелері талқыланды.
Облыс әкімінің орынбасары Нұрымбет Сақтағанов 2014 жылғы аймақтың дамуы туралы баяндамасында экономикадағы оң қарқынды атап өтті. Ол барлық жұмыс бірнеше негізгі мақсаттарға бағытталғанын айтты, яғни, экономиканың және негізгі әлеуметтік көрсеткіштердің өсу қарқынын сақтау, Мемлекет басшысы тапсырмаларының орындалуын қамтамасыз ету және облыс тұрғындарының әл-ауқатын, тұрмыс деңгейін жақсарту.
Нұрымбет Сақтағановтың айтуынша, өткен жылы облысымыз жалпы ішкі өнім жөнінен республикада алтыншы орын алған және мұндай нәтижеге экономикадағы базалық салалар дамуының арқасында қол жеткізген. Қайта өңдеу өнеркәсібі көрсеткіштерінің өсімі де байқалады. Алайда, алтынды кенді, қорғасын мен мырышты игерудің көрсеткіштері біршама төмендеген.
– Агроөндірістік кешенде белсенді жұмыс жүргізіліп жатыр. Ірі қараның саны өсіп келеді. Экспорттық әлеуетті ұлғайту үшін өңірде сегіз репродуктор жұмыс істейді, бордақылау алаңдарының аумағы кеңеюде. 154 жоба жүзеге асырылған, оның 68-і – «ҚазАгро» АҚ желісі бойынша, – деді облыс әкімінің орынбасары.
Облыс «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасын іске асыруда жақсы нәтиже көрсетіп келеді. Бұл жөнінен Шығыс Қазақстан ел бойынша екінші орында тұр. Тұрғын үй құрылысына келер болсақ, мұнда бірнеше қала мен аудан көрсеткіштерді төмендетіп алған. Олардың қатарында Курчатов қаласы, Зырян, Көкпекті және Шемонайха аудандары бар. Құрылыс жұмыстарының көлемі Күршім, Зайсан, Жарма, Абай және Аягөз аудандарында да айтарлықтай кеміген.
Білім беру және денсаулық сақтау салаларында нәтижелер жалпыреспубликалық деңгейден төмен емес. Медицинадағы кадр тапшылығы азайған, жас мамандар баспанамен қамтылуда. Негізгі мақсатты индикаторлар, айталық ана мен бала өлімі, туберкулезбен ауыратындар қатары, жалпы өлім-жітім де біршама кеміген.
– Облыс әкімінің тапсырмасы бойынша Шығыс Қазақстанда дағдарысқа қарсы іс-шаралардың жол картасы жасалуда. Оның басты мақсаты – халық тұрмысының нашарлауына жол бермеу. Тиімсіз шығындарды қысқартып, мемлекеттік-жекеменшік серіктестік саласындағы шаруаларды ширату, аудандар мен қалалар әкімдеріне табыстардың қосымша көздерін іздестіріп, инвесторлармен жұмыс істеу қажет, – деді Нұрымбет Сақтағанов.
Аймақ басшысы Даниал АХМЕТОВ бюджетті оңтайландыру ел экономикасындағы заңды үрдіс екенін айтты. Бұл энергия үнемдегіш және жаңа индустриалды технологиялардың дамуына серпін береді.
– Қазір қаржының тиімсіз қолданылуына талдау жүргізетін уақыт, – деп атап көрсетті аймақ басшысы. – Бюджет қаржысын оңтайландыру қаражатты нақты нәтиже беретін мақсаттарға бағыттауға мүмкіндік береді. Өз ісімізге сындарлы көзқараспен қарап, жетістіктерімізге тоқмейілсімеуіміз керек. Айтылған көрсеткіштер, әрине, объективті, алайда Шығыс Қазақстанның әлеуеті анағұрлым жоғары. Мен дамудың оң қарқыны бар екенін мойындаймын, бірақ осы ретте өңірдегі мал шаруашылығында ешқандай өсімнің жоқ екенін қадап айтқым келеді. Тек мал басының табиғи өсімі ғана бар.
Облыс әкімі бірінші кезекте агроөндірістік кешенге қатысты бірқатар хаттамалық тапсырмалар жүктеді. Егіс алқаптарын әртараптандыруды жүргізу, өңірдегі тауарлы-сүт фермаларын дамытуды жандандыру бағдарламасын аяқтау, ветеринарлық және зоотехникалық бақылау сапасын арттыру қажет.
Өнеркәсіп саласындағы кәсіпкерлік жөнінде айтар болсақ, мұнда сөзден іске көшкен жөн. Ең бастысы – бұл автокөлік жасау саласын жан-жақты қолдау. Аталмыш салаға Үкіметтен және жергілікті билік органдарынан мемлекеттік көмек алу, инфрақұрылымды салу жөнінен толық қолдау керек.
«Агробизнес-2020» бағдарламасының іске асырылу барысы туралы Зырян және Жарма аудандарының әкімдері айтып берді. Олар негізінен мәселелерге тоқталды. Ермак Сәлімов Зырян ауданында егістік аумақтарын ары қарай ұлғайту, үш жаңа тұқым шаруашылығы есебінен себу материалдарын жақсарту жоспарланып отырғанын мәлім етті.
– Сонымен қатар, біз жем-шөп базасының тұрақты өсімін қамтамасыз ету бағытында еңбек етіп келеміз. Мұнымен қоса, екі тауарлы сүт фермасының реконструкциясы, тағы төртеудің құрылысы бойынша жұмыстар жүргізілуде. Еңбек адамдарының жағдайын жеңілдету үшін біз Кәсіпкерлер үйін аштық, онда бизнесмендер түрлі кеңестер ала алады, – деп атап өтті Ермак Сәлімов.
Әнуарбек Мұхтарханов Жарма ауданында мал шаруашылығының тұрақты дамуы байқалатынын, шаруалар мал басын көбейту, сатып алу үшін мемлекеттік бағдарламаларды белсенді түрде қолдана бастағанын атап көрсетті. «Қазагро» акционерлік қоғамының желісі бойынша үш жоба іске асырылған.
– Өсімдік шаруашылығында бірқатар мәселелер бар. Тыңайтқыштар мен элиталық тұқымдар сатып алу қажет, сонымен қатар, ауыл шаруашылығы техникасы да керек. Мұнымен қоса, бізде бірде-бір сүт фермасы жоқ, алайда, бұл бағытта нақты жұмыстар жүргізілуде, – деді Жарма ауданының әкімі.
Облыс әкімі Даниал АХМЕТОВ ақпан айының соңында қалалар мен аудандар әкімдерінің, ірі және орта ауыл шаруашылығы құрылымдары жетекшілерінің қатысуымен кеңейтілген жиын болатынын жеткізді. Аталмыш жиында «Агробизнес-2020» бағдарламасының барлық бағыттары туралы тағы бір мәрте айтылып, тауарлы-сүт фермаларын құру жөніндегі қажетті материалдар мен типтік бизнес-жоспарлар таратылады. Аудандар мен қалалар әкімдері 1 наурызға дейін бағдарламаның іске асырылуы бойынша іс-қимыл жоспары туралы ақпаратты ұсынулары және мемлекеттік қолдау шараларының тиімділігіне баға берулері тиіс.
Облыстық қаржы басқармасының басшысы Ләзиза Кенжетаева 2014 жылдың қорытындысы бойынша 2,3 миллиард теңгенің игерілмей қалғанын, оның ішінде 1,6 миллиард теңгенің объективті себептермен игерілмегенін мәлім етті.
Бюджет қаржысы игерілмеуінің негізгі субъективті себебі мемлекеттік сатып алулар өткізудегі кемшіліктер, атқарылған жұмыстар актілерінің және қол қойылған келісімшарттардың жоқтығы, жобалық-сметалық құжаттама әзірлеу кезінде міндеттемелердің бұзылуы болып табылады.
– Жеке табыс және әлеуметтік салықтар бойынша жоспардың орындалмауы байқалады. Еңбекақы қорының өсу қарқыны жеткіліксіз, – деп түсіндірді Ләзиза Кенжетаева.
Аймақ басшысы қаржы басқармасының жұмысын сын тезіне алып, олардың қызметін тиімсіз деп атады. Өйткені, бюджет қаржысының игерілуіне нақ осы мекеме жауап береді.
– Қаржының ағынына неге бақылау жүргізілмейді? Сіз тек деректерді келтіріп, кінәлілерді ғана көрсетесіз. Бұл – сіздердің тараптарыңыздан жіберілген олқылықтар. Биылдан бастап 300 миллион теңгеге дейінгі барлық тендерлерді тікелей қалалар мен аудандар әкімдері өткізетін болады. Өз орынбасарларыма бюджеттік бағдарламалардың іске асырылуына ай сайын бақылау жүргізіп отыруды тапсырамын. Тоқсанына бір рет бұл мәселе күн тәртібінде болуы тиіс, – деді аймақ басшысы.
Сонымен қатар, Даниал АХМЕТОВ облыстың энергия үнемдеу картасын құру жөніндегі өзінің хаттамалық тапсырмасының орындалуына көңілі толмайтынын жеткізді. Ол осы тапсырмаларға жауапты жергілікті билік өкілдері мәселені шешудің мүмкіндіктерін іздестіруі және формальды жауап жазудың орнына нақты жұмысқа көшулері тиіс екенін қадап айтты.
Облыс әкімі барлық деңгейдегі басшылар жұмысының басты мақсаты Елбасының «Нұрлы жол» бағдарламасында айтылған міндеттерін орындау екенін атап көрсетті. Аталмыш тапсырмалардың орындалуы бос сөздермен емес, нақты деректермен бекітілуі қажет.

Ержан Әбіш