Бүлінген көпірлерді шұғыл қалпына келтіруді тапсырды

Аймақ басшысы Бердібек САПАРБАЕВ жұмыс сапарымен Курчатов қаласында болып, Ұлттық ядролық орталықтың және моноқала әкімдігінің өкілдерімен кеңес өткізді. Сонымен қатар, жұмыс сапарының аясында Күршім ауданында салынып жатқан мектептердің құрылысымен танысты. Сондай-ақ, облыс басшысы Катонқарағай және Зырян аудандарында көктемгі тасқыннан зардап шеккен бірқатар нысандарда болып, оның салдарын жоюға байланысты бірқатар хаттамалық тапсырмалар жүктеді.
Курчатов қаласында облыс әкімі Бердібек САПАРБАЕВ Ұлттық ядролық орталықтың жетекші мамандарымен және Курчатов әкімдігінің қызметкерлерімен кейбір маңызды мәселелерді талқылады. Қазіргі уақытта ҰЯО-тың жұмысын жүзеге асырудағы басым бағыттардың бірі – Қазақстандағы атом энергетикасы мен өнеркәсібін дамытуды ақпараттық қамтамасыз ету. Орталық директоры Ерлан Батырбековтың айтуынша, бүгінде орталық радиациялық жағдайды анықтаумен, қоршаған ортаға және табиғат ресурстарына мониторинг жасаумен шұғылдануда. Бұдан басқа орталық атом энергетикасын дамыту жұмыстарына ғылыми-техникалық қолдау көрсетіп келеді.

Қаладағы жағдай ауылға да жасалуы тиіс

Облыс әкімі Бердібек САПАРБАЕВ Күршім ауданының Қойтас ауылында салынып жатқан мектепте болып, мұндағы жұмыс барысын аралап көріп, жергілікті атқарушы билік өкілдерімен әңгімелесті. Облыстық құрылыс, сәулет және қала құрылысы басқармасының басшысы Серік Төленбергеновтің айтуынша, бұл мектептің құрылысы аудандағы өзге білім ордаларының бәрінен де кештеу басталыпты. Алайда, соған қарамастан ағымдағы жаңа оқу жылында Қойтастың оқушылары үшін алғашқы коңырау соғылмақ.
Дегенмен, мұнда шаруаның бәрі бітіп тұр деуге келмейді. Сумен қамтамасыз етуде және кәріз тартуда мәселелер бар. Мектеп жанынан арнайы ұңғыма қазу жоспарланғанымен, ондағы су тек техникалық мақсатқа жарайтын көрінеді.
– Бұл мәселелердің бәрін де шешу керек. Тамыз айында мектеп балаларды қабылдауға толықтай әзір болуы тиіс. Ауылдар мен кенттердегі білім мекемелеріндегі жағдай қаладағыдан бірде-бір кем болмауы керек. Сондықтан сумен қамтамасыз ету, субұрғыштар мәселесін жақын арада тездетіп шешу қажет,-деді облыс әкімі.
Аймақ басшысы білім ордасының ішін толықтай аралап көріп, атқарылған шаруаға көңілі толатынын білдірді. Сала басшысы С.Төленбергеновке кейбір кемшіліктерді назарға алуды ескертті.
– Бұл мектептің спортзалы жақсы салыныпты. Неге басқа мектептерде осындай емес? Типтік жобалармен жұмыс істеуді қашаннан бері ескертіп келемін. 80 орындық мектептер Шығыс Қазақстанның қай ауданында іске қосылса да, бір жобамен салынуы керек, – деді облыс әкімі.
Сондай-ақ, өңір басшысы ауданның өзге ауылдарындағы проблемалық нысандардың, оның ішінде мектептердің жағдайын да сұрастырып білді.
– Егер Үшбұлақ және Ақжайлау ауылдарындағы мектептер құрылысына жауапты болған мердігерлер туралы айтар болсақ, қазіргі сәтте олардың ісі сотқа жолданды. Мектептердің бірі бойынша шығынның мөлшері бекітілді. Екінші фирма бойынша қайта сараптама тағайындалды. Сот процестері біте салысымен, қайтадан жаңа конкурс жариялайтын боламыз,-деді С.Төленбергенов.
Аймақ басшысы кезекті мемлекеттік сатып алуды жүргізу рәсімін мұқият бақылауды, тендерге өз ісіне жауапсыз мердігерлерді жолатпауды нықтап тапсырды.
Күршім ауданына жасаған жұмыс сапарының аясында облыс басшысы Шеңгелді ауылында салынып жатқан мектептің құрылысымен де танысты. 80 балаға лайықталған бұл мектеп те 2014 жылдың қазанында тапсырылмақ. Ғимараттың ішкі бөліктерінде толықтай әрлеу жұмыстары жүруде. Мердігер мекеме өкілінің сөзінше, мектеп ең соңғы үлгідегі құрал-жабдықтармен жарақтандырылмақ.
– Мен бірінші кезекте мектеп директорларына мынаны ескерткім келеді. Құрылысшылар нысанды тапсырғасын жөндеріне кетеді. Сондықтан сіздер де үнемі құрылыстың басында болып, басынан соңына дейін жұмысқа толық бақылау жасауларыңыз қажет. Бұл ауылда талай жылдан бері мектеп болған емес. Сол себепті балалар үшін білім ордасының ашылуы үлкен мереке болмақ. Олардың көңіл күйлерін ештеңе де бұза алмауы тиіс,-деді Бердібек САПАРБАЕВ.
Күршім ауданының әкімі Алтайбек Сейітов жағдайды жіті бақылауда ұстайтындығына сендірді.

Мал шаруашылығын дамытуға негіз бар

Мектептерді аралап болғасын, облыс әкімі ауылдық округтердің әкімдерімен, ірі шаруа қожалықтарының және қоғам өкілдерімен кездесті. Оларды толғандыратын мәселелер туралы сұрап, жиналғандарға ауыл әкімінің жұмысы күнделікті еңбекті қажет ететіндігін түсіндірді. Ауыл әкімі округте қанша егістік, қанша жайылым, қанша мал басы барлығын бес саусағындай дәл білуі керек. Дәл осы мақсатта жуықта аймақта мүлікті түгендеу жүргізіліп, соның барысында пайдаланылмаған және тіркеусіз жерлер анықталған. Сонымен бірге өз жұмысына немқұрайлы қарайтын әкімдердің барлығы да белгілі болған еді.
Күршім ауданының әкімі облыс басшысына ауданға жаңа балабақша қажеттілігін және мәдениет үйі тозып тұрғандығын, жөндеу қажеттігін жеткізді. Облыс басшысы бұл проблемалы мәселелер алдағы уақытта қаралатынын айтты.
Жиында Күршім ауылдық округінің әкімі Сандыбек Дүзбаев жыл санап ауданның ахуалы жақсарып келе жатқандығын, мәселелердің бәрі де біртіндеп шешімін тауып жатқандығын атады.
– Күршім өткеліне екінші паром шықса жақсы болар еді,-дейді округ әкімі. – Алдағы тамызда жұмысын бастайды деп сендіруде. Қазір бір паром жүктемені толығымен орындап тұр. Округ тұрғындары мал шаруашылығымен белсенді шұғылданып, оларды асылдандыруға ден қоюда. Дәл қазіргі уақытта күрделі мәселелер жоқ деп айта аламын.
Облыс әкімі Бердібек САПАРБАЕВ ауданда мал шаруашылығын дамыту жайы оң бағытта екенін білдіріп, алайда қол жеткен межеде тоқтап қалмауды тапсырды. Оның үстіне аймақтың агроөнеркәсіптік кешенінің дәл осы бағытын қолдап, дамытуға мемлекеттік және облыстық бағдарламалардың жеткілікті екендігін ескерсек, салада көрсеткіштерді еселей түсуге толықтай негіз бар.
Күршім ауданының жергілікті атқарушы билігімен болған басқосуда облыс әкімі салынып жатқан мектептердегі сумен қамтамасыз ету, су бұру жүйелерінің мәселелерін мейілінше тездетіп шешуді, аудандағы жаңа мектептердегі барша коммуникациялар жаңа оқу жылына дейін сақадай сай болуын тағы бір мәрте ескертті.

Тасқынға тосқауыл күшейтілмек

Аймақ басшысының Катонқарағай және Зырян аудандарына жасаған сапарының басты мақсаты ұзаққа созылған жауын-шашыннан кейінгі су қоймаларындағы жағдаймен танысу еді. Сапар барысында кей әкімдердің тасқын қаупінің алдын алуға селқос қарағандығы анықталды. Соның салдарынан Катонқарағайдың бірнеше ауылында арнасынан тасыған өзен көпірлерді шайып кеткен. Абырой болғанда, адам шығыны жоқ. Бердібек САПАРБАЕВ судан зардап шеккен елді мекендерді аралап, жергілікті билік өкілдері мен тиісті сала басшыларына бірқатар тапсырмалар жүктеді.
Бұған дейінгі аппараттық кеңестерде тасқын маусымына дайындық көзалдау ретінде жүргізілмеуі керектігін баса айтумен болған аймақ басшысы аудан әкімдеріне гидротехникалық құрылғыларды бақылауда ұстап, құбырларды уақтылы тазалап отыруды тапсырған.
– Қажет болса, тәулік бойы күзет қойыңыздар, – деді облыс әкімі Бердібек САПАРБАЕВ. – Есеп берген кезде бәрі жақсы дейсіздер, шын мәнінде су көтерілсе болды шу шығады. Бұл ең әуелі Катонқарағай ауданының әкіміне қатысты. Мұнда су шайған көпірлерді қалпына келтіру үшін үлкен қаржы керек.
Тоғыз күн бойы толастамаған жауынның салдарынан Қара Қаба өзені арқылы Қара Айрық ауылына апаратын көпірдің тірегі жойылған. Оны қалпына келтіру үшін 180 млн. теңге қажет.
– 29-31 мамыр аралығында жауған нөсердің әсерінен шағын өзендер мен Бұқтырманың суы көтерілген. Тіпті, бұл жердің көнекөздері де дәл осылай судың үш метрге дейін көтерілген кезін еске түсіре алмай отыр. Абырой болғанда, адам шығынына жол бермедік. Алайда, гидротехникалық құрылғылар зардап шекті, соның ішінде Қара Қаба өзенінің көпірі де бар, – деді аудан әкімі Дәурен Тілеубаев.
Аудан әкімі 2010 жылы өзен жағалауларын бекемдеу жұмыстары жүргізілгенін, соның арқасында бірнеше ауылды су басу қаупі сейілгенін атап өтті.
Сондай елді мекеннің бірі – Коробиха ауылына барған аймақ басшысы мұндай сақтық шараларының су кемеріне келген кезде ғана емес, үнемі жүріп тұруы керектігін ескертті. Аудан әкімімен қоса қауіпті жағдайдың қажетті мониторнгін жүргізбеген жұмылдыру дайындығы басқармасының да жұмысы сынға алынды.
Аймақ басшысы Рахман қайнарындағы Арасан өзенінің қираған көпірін өз көзімен көрді. Ауыл халқына қажетті азық-түлікті «Азия Авто» компаниясы жеткізуде. Қамтамасыз ету бойынша ешқандай кіріс жоқ. Сондықтан да елден ешқандай шағым түспеген. Өзеннің арнадан асқан толқыны автокөлік жолын да бүлдірген екен. «Қазавтожол» мекемесінің қызметкерлері аталмыш шығынды есептеуге кірісіп те кеткен.
– Көпір 21-шілдеге дейін қалпына келтірілуі керек. Бұл – өте маңызды нысан. Тұрғындарды өткелсіз қалдыруға болмайды. Оның үстіне туристер де демалыс орнына кедергісіз жетуі қажет, – деді облыс әкімі Бердібек САПАРБАЕВ.
Өрел мен Жамбыл ауылдарының ортасындағы көпірді де су шайған. Жаңа көпір салуға 120 млн. теңге керек. Облыс басшысы оқиға болған жерге арнайы келіп, бүлінген көпірдің орнына қайтадан ағаштан өткел орнатудың бүгінгі таңда орынсыз екенін, жаңа құрылыс не темірден немесе темір-бетон материалдан болуы керектігін еске салды.
Дәурен Тілеубаевтың айтуынша, таудағы еруі тиіс қардың бәрі еріп біткен. Тағы да өзен суының көтерілу қаупі жоқ. Алайда, тасқын келтірген шығын мұндай апаттардың алдын алу ісіне мұқият дайындық қажет екенін көрсетіп кетті. Бердібек САПАРБАЕВ су ағызып әкетпесе де, тасқын әсерінен біршама бүлінген көпірдің жағдайымен де танысты. Қазір бұл көпір арқылы көлікпен өту айтарлықтай қауіпті.
– Бұл көпірге толықтай жөндеу қажет. Туристерден ұялсаңыздар етті. Мынау шіріген тақтайларға қараңыздар. Мұндайды көрген адам екінші рет қайта келуі екіталай. Онымен қоса көпір мұндай оқыс жағдайлардан мүлдем сақтандырылмаған. Оны қайта жөндеу керек пе, әлде жаңасымен алмастыру керек пе, деген мәселені бүгін шешу керек. Судың тағы да көтеріліп, біржола көпірді ағызып кеткенін күтіп отыруға болмайды, – деді облыс басшысы.
Катонқарағай ауданына сапары барысында өңір басшысы Өрел ауылына тартылып жатқан су құбырының құрылысымен танысты. Үш бірдей су қоймасы бар, 15 шақырым желіге созылған ауқымды жобаның бюджеті 423 млн. теңгені құрайды. Құрылыс келер жылы аяқталып, қолданысқа берілуі тиіс.
– Біз бұрынғыдай құдықтарды қоймайық деп отырмыз. Жаңа су құбыры әр үйдің іргесіне жетуі қажет. Қоймалардағы су қоры желіге су келмей қалғанның өзінде екі аптаға жетеді, – дейді Дәурен Тілеубаев.
Бердібек САПАРБАЕВ бұл жерде судың сапасына назар аударудың маңызы өте зор екенін ескертті.
– Су құбырын салып алғаннан кейін судың стандартқа сәйкес емес екені анықталып жататын жағдайлар кездеседі. Әуелі судың қорын анықтап алғандарыңыз дұрыс болған. Ендігі маңызды мәселе – құрылысты мерзімінен кешіктірмеу. Келер жылы ауыл тұрғындары орталықтандырылған су жүйесін тұтынатын болсын, – деді аймақ басшысы.
Ауданға сапарының соңында өңір басшысы Катонқарағай ауылының Сарымсақты өзенінің жағасын бекемдеу жұмыстарымен танысты. Жоба 32 млн. теңгеге шақталған. Өзеннің жағасына жеті шақырым ұзындықта, екі метр биіктікте тосқауыл төгілмек. Соның арқасында өзеннің маңындағы жеке үйлер мен пантамен емдеу орны, қонақүйді су алу қаупі жойылады.
– Бұл – дұрыс жоба. Сонда да қауіпті кездерде тәулік бойы кезекшілік жұмыс істеуі қажет, – деді Бердібек САПАРБАЕВ.
Аймақ басшысы төтенше жағдайлар департаментіне қысқа мерзімде бүлінген нысандардың шығынын есептеп, оларды қалпына келтіруге кірісуді тапсырды.

Жағалау берік болса, жан тыныш

Бұдан кейін облыс әкімі ат басын тіреген Зырян ауданындағы тасқынға қарсы дайындық біршама тыңғылықты болғанын айтқан жөн. Соның нәтижесінде елеулі апаттар орын алмаған. Бердібек САПАРБАЕВ мұнда апаттың алдын алу бойынша тұрақты жұмыс жүргізілгендіктен, айтарлықтай шығын болмағанын атап өтті.
– Бұл ауданда Быково, Зубовка және Тұрғысын елді мекендері қауіпті аймақтар болып саналады. Дәл осы жерлерді су тасыған кездері бақылауда ұстауға тырысамыз, – деді аймақ басшысы. Быково ауылында Бұқтырмадан келетін қауіпті сейілту үшін тасқынның бағытын қауіпсіз жерге нұсқайтын арнайы бөген тұрғызылған. Бөгеннің әсерінен өзен суы екіге бөлініп, қауіптің беті қайтады. Бұған қоса жауын әсерінен су арнасын өзгертпеуі үшін жағалаулар биіктетіліпті.
– Бізді алаңдатып отырған мәселенің бірі – жаңа көпір құрылысы. Депутаттар арқылы сұрау салғанбыз, соның жауабын күтіп отырмыз, – дейді аудан әкімі Ермак Сәлімов.
Быково ауылының тұрғындарына шынымен жаңа көпір қажет. Ескі көпірдің тозғаны соншалық, тасқын кезінде оны сақтап қалу күн сайын қиындап барады.
– Ағаш көпір салудың қажеті жоқ. Біздің облыста ағаш көпірлерді судың оп-оңай ағызып кеткен мысалдары жеткілікті. Олардың орнына берік әрі қауіпсіз гидротехникалық құрылғылар салатын уақыт жетті, – деді облыс әкімі Бердібек САПАРБАЕВ.
Зубовка ауылында да аймақ басшысы ауылды тасқыннан қорғап тұрған бөгеннің жағдайымен танысты.
– Бөгеннің ұзындығы 800 метрге жетеді. Жағаға жақын үйлердің барлығын осы бөген қорғап тұр деуге болады. Ол судың қатты арынына төтеп бере алды, – дейді Ермак Сәлімов.
Облыс әкімі Бердібек САПАРБАЕВ бүгінгі таңда аудан үшін басты мәселе тасқынға қарсы шараларды нығайта түсу екенін еске салды. Биылға бұдан кейін табиғаттың тосын мінезі болжанып отырмағанымен, тәжірибе көрсеткендей, «қыстың қамын жаз ойлап», барлық гидротехникалық құрылғыларды тексеруден өткізу қажет. Аудандардағы жолдардың жағдайы да маңызды. Мұнымен жергілікті атқарушы орындар айналысуы тиіс. Аймақ басшысы барлық бүлінген нысандар қалпына келтірілетінін баса айтты.

Шығыс-Ақпарат