Ағымдағы жылы мемлекеттік сатып алу саласында қандай өзгерістер болмақ?
Мемлекет жыл сайын мемлекеттік сатып алудың ашықтығы мен айқындығына көбірек көңіл бөледі, осылайша 2021 жылғы 15 қарашада «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне Мемлекеттік сатып алу, жер қойнауын пайдаланушылар мен табиғи монополиялар, байланыс, автомобиль көлігі, қорғаныс және ғылымды қаржыландыру субъектілерін сатып алу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заң қабылданды (қолданысқа 2022 жылғы 1 қаңтарда енгізілді).
Заңға енгізілген бұл түзетулер бір көзден сатып алуды қысқартуға, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайтуға, сондай-ақ мемлекеттік сатып алу жүйесін одан әрі жетілдіруге бағытталған.
Жыл сайын бір көзден сатып алуды қысқарту бойынша неғұрлым қажырлы жұмыс жүргізілуде, бұл үшін тікелей шарт жасасу жолымен 4 негіз алынып тасталды. Осының арқасында бір көзден сатып алуды өзге бәсекелестік тәсілдермен жүзеге асыру мүмкін болмаған жағдайларда ерекше жағдайларда жүзеге асырылады. Сонымен қатар, тапсырыс берушілердің бірінші басшыларының бір көзден сатып алуды жүзеге асыру туралы шешім қабылдағаны үшін жауапкершілік көзделген (мемлекеттік сатып алу туралы Заңның 39-бабына сәйкес).
2022 жылдың 1 шілдесінен бастап сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайту шеңберінде рейтингтік-балдық жүйені пайдалана отырып, конкурс түрінде сатып алудың жаңа тәсілі енгізілгенін ерекше атап өткен жөн. Бірінші кезеңде бұл әдіс құрылыс-монтаждау жұмыстарын және жобалау-сметалық құжаттаманы әзірлеу жөніндегі жұмыстарды сатып алу бойынша қолданылатын болады, кейінірек біз бұл әдісті сатып алудың барлық бағыттары бойынша байқай аламыз.
Сатып алудың бұл тәсілі конкурстық комиссияның жеткізушіні таңдау рәсіміне қатысуын толығымен жоюды, сол арқылы кез келген сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін болдырмауды білдіреді. Өз кезегінде, кеңейтілген интеграция арқылы конкурс жеңімпазы тиісті ақпараттық жүйелердегі (Мемлекеттік кірістер органдарының жүйесі, электрондық депозитарий, заңды және жеке тұлғалардың деректер базасы, борышкерлер тізілімі және т.б.) деректер негізінде автоматты түрде веб-порталмен айқындалатын болады.
Бұдан басқа, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін барынша азайту және жеткізушіні таңдаудың ашық критерийлерін пайдалану мақсатында тапсырыс берушілер тауарды онлайн-режимде сатып ала алатын «электрондық дүкен» форматында сатып алудың жаңа тәсілі көзделген, бұл осы мемлекеттік сатып алу туралы заңға қайшы келмейді.
«Электрондық дүкен» тауарларының электрондық каталогы-бұл әлеуетті жеткізушілердің тауарлары туралы ақпаратты қамтитын мемлекеттік сатып алу веб-порталы базасындағы ақпараттық жүйе. Мұның бәрі нақты уақыт режимінде, интернет-дүкен сияқты принципі бойынша жүзеге асырылады.
Электрондық каталог жүйесін енгізудің артықшылықтары ойластырылған мониторинг жүйесіне негізделеді, соның арқасында Тапсырыс беруші Тапсырыс берушінің барлық талаптарын ескере отырып, нарықтағы ең жақсы шарттар бойынша тауарды таңдай алады. Жүйе тасымалдау принципіне негізделген, соның арқасында ұсыныстарды таңдау критерийлері екі тарап үшін де тиімді болады.
Жоғарыда аталған жаңалықтардан басқа, негіздемелік келісімдерді (2022 жылғы 1 шілдеден бастап қолданыста болады), сондай-ақ өмірлік цикл құнын (2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданыста болады) пайдалана отырып, конкурс форматында сатып алудың кезекті жаңа тәсілі туралы хабарлағымыз келеді.
Негіздемелік келісімдерді пайдалана отырып, конкурс Әлеуметтік сала ұйымдарын сатып алуды өткізуден босата отырып, бірыңғай ұйымдастырушылардың орталықтандырылған сатып алуды кеңінен қолдануы шеңберінде көзделген. Сатып алудың бұл түрі үлгілік техникалық ерекшеліктерді пайдалана отырып, белгілі бір, стандартталған, жиі сатып алынатын тауарлар бойынша ғана қолданылатын болады (мемлекеттік сатып алу туралы Заңның 31-2-бабы).
Өмірлік циклдің құнын пайдаланатын Конкурс сапалы және инновациялық тауарларды сатып алуға бағытталған. Сатып алудың осы әдісін жүзеге асыру кезінде өнім берушіні таңдау сатып алу (бастапқы) бағасы негізінде емес, тауардың бүкіл қызмет ету мерзімінің (өмірлік циклінің) құны негізінде жүзеге асырылады
Аталған жаңалықтармен Сіз мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру Ережесінен толығырақ таныса аласыз.
Ынтымақ Толқын
